![سرداب سامرا](http://img.tebyan.net/big/1390/08/165112175471041721296182112138120613214197.jpg)
از بررسی كاربردهای گوناگون واژة سرداب در لغت و عرف عامه مردم به خوبی معلوم میشود كه این كلمه در كتابهای لغت و اصطلاح رایج در زبان اغلب مردم در طول تاریخ به یك معنی به كار میرود. توضیح آنکه سرداب و سردابه به خانهای گفته میشود كه آن را در زمانهای سابق ـ به ویژه در مناطق گرمسیر ـ در آن موقع كه هنوز وسایلی چون كولر، پنكه، یخچال و... ساخته نشده بود، در زمین میساختند تا در ایام بسیار گرم تابستان از طریق سكونت در آنجا از گزند گرما در امان باشند و به وسیله قرار دادن اغذیه و اشربة فاسد شدنی در این مكان، از فاسد شدن آنها جلوگیری نمایند. مرحوم دهخدا دراینباره مینویسد:
سرداب خانهای را گویند كه در زمین سازند، خانهای كه در زیرزمین سازند تا در گرما به آن پناه برند و آب در آنجا نگاه دارند تا سرد بماند...(1)
سرداب غیبت
متوكل عباسی نسبت به شیعیان و دوستداران اهلبیت(علیهم السلام) بسیار سختگیری میكرد. تاریخنگاران نقل میكنند كه هیچكس مثل متوكل به گماردن جاسوس و جمعآوری اخبار مناطق گوناگون اهتمام نداشت. وقتی جاسوسان وی و فرماندار نظامی مدینه، عبدالله بن محمد هاشمی، در مورد فعالیتهای سیاسی امام هادی(علیه السلام) و نفوذ معنوی او در بین مردم و به ویژه شیعیان گزارشهایی به متوكل دادند او بسیار نگران شد؛ زیرا شرایط به گونهای نبود كه بتواند آن حضرت را به زور به زندان یا تبعید بفرستد یا جلوی فعالیتهای او را بگیرد؛ از این رو به حیله و نیرنگ متوسل شد و به ظاهر نامه محبتآمیزی به امام هادی(علیه السلام) نوشت و او را به سامرا دعوت كرد.