اعتقاد به ظهور مصلح آخرالزمان كه نامش «مهدى» و از اولاد پیامبر اسلام است، مورد اتّفاق همه فرقه هاى اسلامى است. صاحب كتاب عون المعبود كه شرح كتاب سنن ابى داوود است، مى نویسد:
بدان كه در طول اعصار، مشهور بین همه اهل اسلام، این است كه حتماً، در آخرالزمان، مردى از اهل بیت(علیهم السلام) ظهور مى كند كه دین را یارى، و عدل را آشكار مى كند... نامش، مهدى است و عیسى، بعد از مهدى یا هم زمان با مهدى، نزول، و او را در كشتن دجال یارى، و در نماز به او اقتدا مى كند.
احادیث مربوط به مهدى (عج) را عدّه اى از بزرگان آورده اند، از آن جمله است، ابوداوود، ترمذى، ابن ماجه، بزار، حاكم، طبرانى، ابویعلى. سند این احادیث، برخى، صحیح و برخى دیگر، حسن و یا ضعیف است.[1]
یكى دیگر از علماى اهل سنّت مى نویسد: 

خداوند در زمان ظهور مهدی(عج) عده‌ای از بندگان خود را که در ایمان و تقوا، اسوه مؤمنان بوده‌اند و عده‌ای از کفار که در کفر و نفاق، سرسلسله منافقان بوده‌اند را با همان ویژگی روحی و جسمی به دنیا برمی گرداند تا. . .

مسئله رجعت، حکایت اعتقاد شیعه به بازگشت حجت‌های الهی و ائمه اطهار(ع) به دنیاست، پس از ظهور امام عصر(عج). (طبسی، ص: ۱۵) رجعت در لغت به معنای بازگشت پس از رفتن است. (جمیل، ص: ۳۱۸) در مجمع البحرین آمده است: یعنی یک بازگشت پس از مرگ و بعد از ظهور مهدی (عج).(طریحی، ص: ۳۹)

این مسئله تاکنون از منظر امکان وقوع توسط علمای بزرگ شیعه بسیار بررسی شده و مطالب زیادی در اثبات آن منتشر شده است. ازجمله کتاب گرانسنگ بحارالانوار علامه مجلسی است که در جلد ۵۳ از آن کتاب تحت عنوان “باب الرجعه” به ۱۶۲ روایت در این خصوص پرداخته است. در این کتاب به نام بسیاری از علمای شیعه که بحث از رجعت را به میان آورده و آن را اثبات نموده‌اند اشاره کرده است؛ علمایی چون: کلینی، صدوق، شیخ طوسی، سید مرتضى، نجاشی، عیاشی، علی بن ابراهیم قمی، سلیم بن قیس هلالی و…

فهم و برداشت علما از روایات رجعت در دو دسته کلی تقسیم شده و رجعت به دو مفهوم کلی گرفته شده است:

۱- بازگشت حکومت و حاکمیت الهی ائمه اطهار (ع) با ظهور حضرت حجت(عج)

۲- بازگشت افراد پس از ظهور و در حکومت حضرت حجت(عج)

نگاهی که چندی است ذهن‌هارا به خود جلب کرده، نه امکان وقوع و اثبات رجعت و شاهدآوردن بر آن در امت‌های پیشین است و نه برداشت اول از روایات رجعت؛ بلکه بحث بر رجوع افراد است، آن هم با نگاهی خاص به افراد و نه امکان زنده‌شدن خفتگان در خاک، که گویی همه آن بحث‌ها قطعی فرض شده و تنها مصداق افراد بازگشت‌کننده باقی مانده. در این مقال، نگارنده قصد دارد این نگاه به مسئله رجعت را داشته باشد. در واقع این مختصر به دنبال پاسخ به این سؤال است که چه کسانی و با چه عقیده‌ای پس از ظهور امام عصر(عج)، سر از گور برداشته و به دنیا بازمی‌گردند؟ چه کسانى مشمول رجعت مى‏شوند؟ آیا رجعت همگانى است یا اختصاصى؟

پاسخ ابتدایی که ارایه می‌شود با معرفی اجمالی کتابی است که در اثبات رجعت و عقاید شیعه پیرامون آن نگاشته و بعدها ترجمه شده است. این کتاب، تحت عنوان “شیعه و رجعت” تألیف آیت‌الله محمدرضا طبسی نجفی است. نویسنده کتابش را “علمی، تاریخی، ‌ادبی، اخلاقی” معرفی کرده که بحثی تحلیلی پیرامون امام زمان(عج) ارائه می‌کند. وی در این کتاب دو جلدی، به بیان ۷۶ آیه از قرآن کریم، ۶۷ دعای مأثور از ائمه معصوم(ع) و ۵۸ زیارت از زیارات معصومین(ع) پرداخته که از آنها امکان وقوع رجعت برداشت می‌شده است. در کنار این مطالب به بیان اجماعات علما و سخنان صحابه و تابعین پرداخته و به عنوان شاهد بر ادعای خویش از آنها استفاده نموده است.

علائم ظهور به چند گونه تقسیم می‌شود که در ادامه به دو تقسیم از علائم ظهور از منظر آیت‌الله محمدعلی ناصری استاد اخلاق و مدیر حوزه علمیه حضرت ولی عصر(عج) اشاره می‌شود.

*علائم حتمیه و علائم غیر حتمیه

یکی از این تقسیمات – که بر اساس قطعی بودن و یا قطعی نبودن پیدایش آن علائم، صورت پذیرفته – تقسیم این علائم به دو دسته بزرگ علائم «حتمیه» و «غیر حتمیه» است.

منظور از علائم «حتمیه» علاماتی که حتماً به وقوع خواهد پیوست و به عبارت دیگر در پیدایش آن‌ها بدائی برای خداوند متعال صورت نخواهد پذیرفت، سنت خداوند درباره این علائم، چنان جریان یافته که مانند تحقق مرگ برای یک یک انسان‌ها، قطعی باشد و به هیچ وجه وقوع آن‌ها منتفی نشود.

در مقابل اما «علائم غیر حتمیه» را نام برده‌اند، این علائم اگر چه در شمار علائم ظهور نام برده شده است، اما تحقق آن‌ها حتمی نیست و احتمال آن می‌رود که در جریان قدر الهی از تحقق آن‌ها جلوگیری شود.

خروج سفیانی از علائم حتمیه است و شماری دیگر از علائم نام برده شده در روایات اهل بیت(ع) از علائم غیر حتمیه.

*علائم شخصیه، نوعیه و بیانگر سال ظهور

یکی دیگر از این تقسیمات، تقسیم آن علائم به سه قسم: شخصیه و نوعیه و بیانگر سال ظهور است.

*علائم شخصیه

توضیح آنکه شماری از نشانه‌های ظهور، مربوط به یک شخص و یا واقعه خاص است، این نشانه‌ها تنها بر آن موارد خاص تطبق می‌شود و جز از مورد خاص خود، بر دیگر موارد نمی‌تواند انطباق یابد.

واقعه سید یمانی و یا طلوع خورشید از سوی غرب

مرحوم ثقة الاسلام نورى در بیان اسماء شریفه امام عصر (علیه السلام)، با استناد به آیات و روایات و کتب آسمانى پیشین وتعبیرات راویان و تاریخ نگاران تعداد یکصد و هشتاد و دو اسم و لقب براى حضرت مهدى(علیه السلام)ذکر مىکند و مدّعى است که در این مقام، ازاستنباط هاى شخصى و استحسانهاى غیر قطعى خوددارى نموده است که در غیر اینصورت چندین برابر این اسماء و القاب، قابل استخراج از کتب مختلفه بود. که از آن جمله است:

محمّد، احمد، عبداللّه، محمود، مهدى، برهان، حجّت، حامد، خلف صالح، داعى، شرید صاحب، غائب، قائم، منتظر و… .

کنیه هاىآن حضرت عبارتند از: ابوالقاسم (هم کنیه پیامبر(صلى الله علیه وآلهوسلم))، ابوعبداللّه، اباصالح که مرحوم نورى ابو ابراهیم، ابوالحسن وابوتراب را نیز از کنیه هاى ایشان شمرده است.

در اینجا به ذکرپاره اى عناوین و صفات که در ضمن زیارتهاى مختلفه و ادعیه مربوط به حضرتمهدى (علیه السلام) مورد تصریح قرار گرفته است اشاره داریم، با این امیدکه دقّت و تأمّلى در آنها، ما را با شئونات مختلفه آن بزرگوار آشنا ساختهو مقاماتى را که غالباً از لسان معصومین(علیهم السلام) در ضمن این دعاها وزیارت ها براى امام دوازدهم(علیه السلام)بر شمرده شده براىمان روشنتر سازد.

قابل ذکر اینکه تمام این عناوین و اوصاف بطور خاص در مورد حضرت مهدى(علیه السلام)وارد گردیده، اگرچه بسیارى از آنها در مورد سایر امامان بزرگوار اسلام(علیهم السلام)نیز مى تواند مصداق داشته باشد.

دیگراینکه، آنچه ذکر مى شود نه به ادّعاى اسم یا لقب آن حضرت، بلکه به عنوان بهره ورى از تعابیر موجود در نصوص زیارت و دعاست، اعم از اینکه واژهاى مفردیا جمله اى توصیفى باشد.

بقیّة اللّه: باقیمانده خدا در زمین.

باید مسلمانان ، هشیار و بیدار باشند و فراموش نکنند و بدانند که انگیزه غیبت آن حضرت چه بوده و فوائد آن چیست ؟
انتظار یعنى چه ؟
یاران خاص مهدى (عج ) باید داراى چه ویژگیهایى و شرایطى باشند؟
امکانات دنیاى اسلام بسیار وسیع است و با به کارگیرى صحیح آن مى توان به حکومت جهانى رسید.
براى تحقق چنین طرحى نیاز به برنامه ریزى جامع و جهاد و مبارزه خستگى ناپذیر و پى گیر و هشیارى است .
هدف ، مشخص است نه کور، بنابراین ، این گامها به سوى روشنایى برداشته مى شود.
توجه به اماکن مقدسه و شهرهاى با اهمیت و صدور انقلاب به این سرزمینها و بالاخره آمادگى فرهنگى و اقتصادى و رزمى و تشکیل ارتشهاى میلیونى و راه اندازى نهضتهاى جهانى در همه سرزمینها همچون صدر اسلام ، که هر فرد مسلمان یک سرباز جانباز حکومت اسلامى باشد.
اتحاد و برادرى و رعایت حقوق همدیگر مسلمانان در تمام زمینه ها، با توجه به اینکه توحید و نفى شرک مطلق و همچنین تقوى و پاکى و خلوص ‍ در این امور که سنگ اول این ساختمان عظیم را تشکیل مى دهد باید از مهمترین برنامه ها باشد.
علماى اخلاق مى گویند:
مراحل تکامل ، چهار پایه دارد:

۱- کشف و شناخت

۲- استخراج و عمل

۳- فردسازى