ارتباط حضرت مهدى با امام حسين عليه السلام

طليعه
از زمان خلقت آدم ابوالبشر تاكنون همواره دو جريان حقّ و باطل به موازات هم پيش‏رفته و كره خاك هيچ‏گاه از مصاف اين دو جريان خالى نبوده است. پيروان هر يك از حق‏مداران گذشته، همواره بسترسازان حق‏گرايان آينده بوده‏اند و حق گرايان آينده تداوم‏بخشان راه حق‏پرستان گذشته. وضعيت باطل‏پيشه‏گان و دور افتادگان از صراط مستقيم نيز بر همين منوال بوده است.

در اين ميان ارتباط حجتهاى الهى در تداوم ‏بخشيدن به مسير صحيح هدايت و سعادت بشر بسيار عميق‏تر و محكم‏تر بوده است؛ چرا كه هر نبىّ و ولىّ الهى با در نظر گرفتن شرايط عصرى كه در آن به سر مى‏برد راه انبيا و اولياى الهى پيش از خود را تداوم مى‏بخشد. به عبارت ديگر همه انبيا و اولياى الهى چراغهاى نورانى هدايتند؛ منتهى هر كدام متناسب با شرايط زمانى و مكانى خود به نور افشانى مى‏پردازند.

در فرهنگ اسلامى ائمه اطهار عليهم السلام به عنوان جانشينان پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله همگى نور واحدند و هدف مشتركى را دنبال مى‏كنند. وجود هر يك از آنان همانند يك مشعل روشن يا عَلَم سرافراز، مسير صحيح و كامل هدايت را به بندگان خدا نشان مى‏دهند و آنان را از گرفتار شدن به ضلالت و گمراهى باز مى‏دارند. با اين همه ارتباط و پيوستگى بعضى از آنها با همديگر از ويژگى و خصوصيتى برخوردار است كه از بررسى اين گونه از پيوندها مى‏توان با مراحل گوناگون چگونگى تداوم مبارزه حقّ و باطل و سرنوشت نهايى اين مبارزات و همينطور با بخشى از ريزه‏كاريهاى دقيق سنتهاى الهى و روند تحقق نهايى اهداف حيات بخش انبيا و اولياى الهى آشنا شد.

در مجموعه روايات منقول از پيامبراكرم صلي الله عليه و آله و ائمه اطهارعليه السلام بارها تصريح شده است كه منجى عالم بشريت حضرت مهدى عليه السلام از نسل امام حسين عليه السلام است
بدون ترديد پيوستگى و ارتباط امام حسين عليه السلام با آخرين حجت الهى حضرت بقيه‏اللّه‏ عجل الله فرجه بسيار بارز و در خور تعمّق است؛ چرا كه با بررسى ابعاد مختلف پيوند اين دو حجّت الهى به‏خوبى چگونگى فراهم شدن بستر حاكميّت احكام و ارزشهاى الهى در سرتا سر عالم مشخص مى‏شود. اين نوشته در پى آن است كه برخى از پيوستگيهاى حضرت سيدالشهداءعليه السلام با موعود بزرگ جهانى حضرت مهدى عليه السلام را روشن سازد.



الف) امام مهدى عجل الله فرجه از تبار امام حسين عليه السلام

در مجموعه روايات منقول از پيامبراكرم صلي الله عليه و آله و ائمه اطهارعليه السلام بارها تصريح شده است كه منجى عالم بشريت حضرت مهدى عليه السلام از نسل امام حسين عليه السلام است. از جمله روايت شده است كه پيامبراكرم صلي الله عليه و آله در يكى از روزهاى آخر عمر مباركشان در حالى كه دست‏شان را به شانه امام حسين عليه السلام گذاشته بودند خطاب به دختر بزرگوارشان حضرت زهرا عليه السلام فرمودند:

مهدى اين امت از نسل اين فرزندم است. دنيا به پايان نخواهد رسيد مگر اين‏كه مردى از اولاد حسين عليه السلام قيام كرده جهان را باعدل و داد پر سازد...1

ايشان در جاى ديگر در ضمن معرفى ائمه اطهار عليهم السلام مى‏فرمايند:

امامان بعد از من دوازده نفرند كه نُه نفر از آنها از تبار فرزندم حسين عليه السلام است كه نهمين نفرشان قائم است اين دوازده تن اهل بيت و عترت من هستند. گوشت آنها گوشت من و خون آنها از خون من است.2

امير مؤمنان على‏بن‏ابى‏طالب عليه السلام روزى به حضرت اباعبداللّه ‏عليه السلام فرمودند:

نهمين فرزند تو اى حسين، قائم آل‏محمّد صلي الله عليه و آله است او دين خدا را آشكار ساخته و عدالت را در سرتاسر زمين حاكميّت خواهد بخشيد...3

در اين باره خود امام حسين عليه السلام نيز مى‏فرمايند:

نهمين فرزند من، قائم به حقّ است خداوند به وسيله او زمين مرده را دوباره زنده خواهد ساخت و دين را حاكميّت خواهد بخشيد. او حق را برخلاف ميل مشركان و دشمنان احقاق خواهد كرد.4



ب) تحقق اهداف عاشورا با قيام مهدى عليه السلام

امام حسين عليه السلام با هدف زنده ساختن احكام قرآن و سنّت پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و از بين بردن بدعتهايى كه در نتيجه حاكميت بنى اميّه در دين ايجاد شده بود قيام كردند و در طول مسير مدينه تا كربلا ضمن اشاره به انگيزه قيام شان فرمودند:

من به منظور ايجاد اصلاح در امّت جدم رسول خدا صلي الله عليه و آله قيام كرده‏ام مى‏خواهم امر به معروف و نهى از منكر كنم و به همان سيره و شيوه مرسوم جدّم پيامبراكرم صلي الله عليه و آله و پدرم على‏بن‏ابى‏طالب عليه السلام عمل مى‏كنم.5

آن حضرت در نامه‏اى به بزرگان قبايل بصره تصريح مى‏كنند:

من شما را به كتاب خدا و سنّت پيامبرش دعوت مى‏كنم. در شرايطى كه اكنون ما زندگى مى‏كنيم سنت رسول خدا صلي الله عليه و آله از بين رفته و به جاى آن بدعت و احكام و ارزشهاى غير اسلامى نشسته است مرا بپذيريد و به يارى من برخيزيد. شما را به راه ارشاد و رستگارى هدايت خواهم كرد.6

از مجموعه سخنان امام حسين عليه السلام اهداف والاى نهضت عاشورا به ‏خوبى روشن مى‏شود كه احياى قرآن، احياى سنت نبوى و سيره علوى، از بين بردن كج‏رويها، حاكم ساختن حق، حاكميّت بخشيدن به حق‏پرستان، از بين بردن سلطه استبدادى حكومت ستمگران، تأمين قسط و عدل در عرصه‏هاى اجتماعى و اقتصادى و... از جمله آنهاست.

از طرف ديگر وقتى اهداف قيام منجى عالم بشريت و ويژگيهاى حكومت جهانى آن حضرت را مورد بررسى قرار مى‏دهيم همين اهداف و انگيزه‏ها حتى با تعابير مشابه با تعابير به ‏كار رفته در مورد نهضت حسينى قابل مشاهده است.

حضرت على بن ابيطالبعليه السلام در توصيف سيره حكومتى امام مهدى عليه السلام مى‏فرمايند:

هنگامى كه ديگران هواى نفس را بر هدايت مقدم بدارند او [مهدى موعود عليه السلام] اميال نفسانى را به هدايت بر مى‏گرداند و در شرايطى كه ديگران قرآن را با رأى خود تفسير و تأويل خواهند كرد او آراء و عقايد را به قرآن باز مى‏گرداند. او به مردم نشان خواهد داد كه چگونه مى‏توان به سيره نيكوى عدالت رفتار كرد و او تعاليم فراموش شده قرآن و سيره نبوى را زنده خواهد ساخت.7


امام باقر عليه السلام در روايتى مى‏فرمايند:

قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله مردم را به سوى كتاب خدا، سنّت پيامبر صلي الله عليه و آله و ولايت على بن ابى طالب عليه السلام و بيزارى از دشمنان آنان دعوت خواهد كرد. 8

امام صادق عليه السلام مى‏فرمايند:

حضرت مهدى عليه السلام تمام بدعتهاى ايجاد شده در دين را در سرتاسر جهان از بين خواهد برد و در مقابل، تك‏تك سنتهاى نبوى را به اجرا در خواهد آورد.9

آن حضرت در جاى ديگر ضمن تصريح به اين حقيقت كه امام مهدى عليه السلام بر طبق سيره و روش رسول اكرم صلي الله عليه و آله عمل خواهد كرد؛ درباره اصلاحات انجام شده توسط آن حضرت چنين مى‏فرمايد:

قائم آل محمّد صلي الله عليهم به همان شيوه‏اى كه پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله رفتار مى‏كردند رفتار خواهد كرد آنچه از نشانه و ارزشها و شيوه‏هاى جاهليت كه باقى مانده‏اند از ميان برمى‏دارد و پس از ريشه كن كردن بدعتها احكام اسلام را از نو حاكميّت مى‏بخشد.10

امام صادق عليه السلام در زمينه نوع قضاوت و داورى و برخورد آن حضرت با ظلم و ستم نيز مى‏فرمايند:

چون قائم ما قيام كنند در بين مردم به عدالت داورى خواهند كرد و در زمان او بساط ستم و بيداد از روى زمين جمع خواهد شد و راهها امن شده... و هر صاحب حقّى به حقّ خود دست خواهد يافت و احكام و ارزشهاى حيات‏بخش دينى در سرتاسر جامعه حاكميّت پيدا خواهد كرد.11

نتيجه آن كه علاوه بر مشترك بودن اهداف نهضت عاشورا با قيام امام مهدى عليه السلام در زمان حكومت جهانى حضرت ولى عصر عليه السلام بذرها و نهالهاى غرس شده در جريان قيام كربلا به بار خواهد نشست و به بركت آن، جهان پر از عدل و داد خواهد شد و تمام اهداف انبياى الهى از آدم تا خاتم تحقق خواهد يافت و بشر طعم واقعى صلح و امنيّت و سعادت را خواهد چشيد.



ج) مهدى عليه السلام منتقم خون امام حسين عليه السلام

يكى از القاب حضرت مهدى عليه السلام منتقم است. در توضيح علّت برگزيده شدن اين لقب بر آن حضرت مطالب زيادى در سخنان اهل بيت عليهم السلام وارد شده است. از جمله در روايتى كه از امام محمّدباقر عليه السلام نقل شده، وقتى از آن حضرت سؤال مى‏كنند كه چرا فقط به آخرين حجّت الهى قائم گفته مى‏شود؟ آن حضرت در پاسخ مى‏فرمايند:

چون در آن ساعتى كه دشمنان، جدّم امام حسين عليه السلام را به قتل رساندند فرشتگان با ناراحتى در حالى كه ناله سرداده بودند عرض كردند پروردگارا! آيا از كسانى كه برگزيده و فرزند برگزيده تو را ناجوانمردانه شهيد كردند در مى‏گذرى؟ در جواب آنها خداوند به آنان وحى فرستاد كه: اى فرشتگان من! سوگند به عزّت و جلالم از آنان انتقام خواهم گرفت هر چند بعد از مدّت زمان زيادى. آن گاه خداوند متعال نور و شبح فرزندان امام‏حسين عليه السلام را به آنان نشان داد و پس از اشاره به يكى از آنان كه در حال قيام بود فرمود: با اين قائم از دشمنان حسين عليه السلام انتقام خواهم گرفت.12

در تفسير آيه «وَمَنْ قُتِلَ مظلوماً فقد جَعَلْنا لِوَليّه سلطاناً ...؛ هر كس مظلومانه كشته شود ما براى ولى او تسلطى بر ظالم قرار مى‏دهيم»...13 از امام صادق عليه السلام روايت شده است كه:

مراد از مظلوم در اين آيه، حضرت امام حسين عليه السلام است كه مظلوم كشته شد و منظور «جَعَلنا لِوَليِّه سلطانا» امام مهدى عليه السلام است14

من شما را به كتاب خدا و سنّت پيامبرش دعوت مى‏كنم. در شرايطى كه اكنون ما زندگى مى‏كنيم سنت رسول خدا صلي الله عليه و آله از بين رفته و به جاى آن بدعت و احكام و ارزشهاى غير اسلامى نشسته است مرا بپذيريد و به يارى من برخيزيد. شما را به راه ارشاد و رستگارى هدايت خواهم كرد
امام‏باقر عليه السلام نيز تصريح مى‏كنند:

ما اولياى دم امام حسين عليه السلام هستيم. هنگامى كه قائم ما قيام كنند پى‏گيرى خون امام حسين عليه السلام خواهد كرد.15

در دعاى ندبه نيز به اين حقيقت با اين تعبير تصريح شده است:

أينَ الطالِبُ بِدَمِ المَقتولِ بِكَربَلا.

كجاست آن عزيزى كه پس از ظهورش خون شهيد مظلوم كربلا را از دشمنان باز پس خواهد گرفت...16

همچنين روايت شده است كه حضرت مهدى عليه السلام پس از ظهور بين ركن و مقام براى مردم خطبه خواهد خواند و در مهم‏ترين قسمت خطبه به صورت مكرر با نهايت اندوه و تأثر شهادت مظلومانه امام حسين عليه السلام را مورد اشاره قرار خواهد داد از جمله خواهد فرمود:

اى مردم جهان! منم امام قائم. منم شمشير انتقام الهى كه همه ستمگران را به سزاى اعمالشان خواهم رساند و حقّ مظلومان را از آنها پس خواهم گرفت. اى اهل عالم! جدّم حسين بن على عليه السلام را تشنه به شهادت رساندند و بدن مبارك او را عريان در روى خاكها رها كردند. دشمنان از روى كينه توزى جدم حسين عليه السلام را ناجوانمردانه كشتند...17

در حقيقت با اين گونه از عبارات نويد انتقام خون به ناحق ريخته امام حسين عليه السلام را به جهانيان خبر مى‏دهد...

و هم چنين به دلالت روايات فراوانى شعار ياران امام مهدى عليه السلام پس از ظهور اين جمله بسيار الهام‏بخش است:

يالثارات الحُسَين عليه السلام.18

اى بازخواست كنندگان خون حسين عليه السلام.

اين جمله اشاره به اين معنا دارد كه هنگام انتقام خون پاك امام حسين عليه السلام فرارسيده است كسانى كه مى‏خواهند از دشمنان آن حضرت انتقام خون به‏ناحقّ ريخته حجّت الهى را بگيرند مهيا شوند.


د) مهدى هميشه به ياد حسين

از آنجا كه امام حسين عليه السلام با تمام وجود همه توانمنديها و سرمايه‏هاى خود را ايثار كرد تا اسلام را از خطر اساسى برهاند؛ آخرين حجت الهى نيز تصريح دارند كه همواره به ياد ايثارگرى و فداكاريهاى آن حضرت هستند و شب و روز با يادآورى مصيبتهايى كه بر ايشان روا داشته شد خون گريه مى‏كنند.

در بخشى از زيارت «ناحيه مقدسه» در اين باره مى‏خوانيم:

...اگر روزگار وقت زندگى مرا از تو [اى حسين] به تأخير انداخت و يارى و نصرت تو در كربلا در روز عاشورا نصيب من نشد، اينك من هر آينه صبح و شام به ياد مصيبتهاى تو ندبه مى‏كنم و به جاى اشك بر تو خون گريه مى‏كنم...

بدون ترديد اين قبيل از تعابير نهايت محبّت و دلبستگى حضرت مهدى عليه السلام رابه سيّد الشهداء عليه السلام نشان مى‏دهد و ضرورت زنده نگه داشتن خاطره اباعبداللّه عليه السلام از جمله از طريق عزادارى براى آن حضرت را مورد تأكيد قرار داده و عمق فاجعه كربلا و جنايت بنى اميه به اسلام و انسانيت را افشا مى‏كند.

حتى اين به ياد امام حسين عليه السلام بودن در عملكرد ساير ائمه اطهار عليهم السلام نيز به چشم مى‏خورد؛ يعنى آنها نيز در مواقع اشاره به فداكاريها و مظلوميت هاى امام حسين عليه السلام به گونه‏اى موضوع امام مهدى عليه السلام را مورد تأكيد قرار داده‏اند به عنوان مثال در دعاى ندبه امام صادق عليه السلام ياد سيّد الشهداء عليه السلام به همراه امام مهدى عليه السلام گرامى داشته شده است. در حقيقت شكايت شهادت جانگداز حضرت امام حسين عليه السلام به ساحت مقدّس حضرت بقيه‏اللّه عليه السلام شده است و درخواست مى‏شود كه به عنايت خداوند متعال هر چه زودتر زمينه ظهور فراهم شود بلكه هر چه زودتر مهدى موعودعليه السلام ظهور نموده انتقام خون آن حضرت را از دشمنان بگيرند...و حتى به پيروان اهل بيتعليه السلام توصيه مى‏شود كه در شب ميلاد امام عصر (عج) از زيارت امام حسين عليه السلام غافل نشوند.

البتّه اين موضوع به همين صورت در مورد امام حسين عليه السلام نيز مطرح است؛ يعنى حضرت اباعبداللّه حسين عليه السلام نيز همواره به ياد مهدى موعود بوده‏اند. در دعاى روز ولادت امام حسين عليه السلام از امام مهدى عليه السلام ياد مى‏شود و در روز عاشورا و در زيارت عاشورا نام و ياد مهدى عليه السلام تسلى بخش قلب سوزان شيفتگان اهل بيت عليهم السلام است.

مجموعه اين برنامه‏هاى حساب شده، پيوند عاشورا و امام حسين عليه السلام را با قيام جهانى امام مهدى عليه السلام هر چه بيشتر روشن مى‏سازند.

گذشته از همه آنچه بيان شد، طبق روايات بسيارى كه از حضرات معصومين عليهم السلام نقل شده است در بسيارى از مسائل جزئى نيز امام مهدى عليه السلام با امام حسين عليه السلام پيوستگيها و ارتباطات قابل توجهى دارند كه از آن جمله است:

1. روز ظهور امام مهدى عليه السلام مقارن با روز عاشورا است. از امام باقر عليه السلام روايت شده است:

قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله در روز شنبه كه مصادف با روز عاشورا؛ يعنى همان روزى كه حضرت اباعبداللّه عليه السلام به شهادت رسيدند قيام خواهد كرد.19

برخى از ياران حسين عليه السلام پس از رجعت در ركاب امام مهدى عليه السلام به يارى آن حضرت خواهند پرداخت و حتى برخى از فرشتگانى كه جزء اصحاب امام‏حسين عليه السلام بوده‏اند در خدمت قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله خواهند بود
2. از مجموعه روايات به خوبى روشن مى‏شود همانگونه كه امام حسين عليه السلام نهضت خود را از مكه آغاز كردند؛ يعنى پس از خارج شدن از مدينه به مكه آمدند و از كنار بيت‏اللّه‏ قيام خود را به مردم خبر دادند و به سمت كوفه حركت كردند، حضرت مهدى عليه السلام نيز از كنار بيت اللّه جهانيان را به بيعت با خود فرا خواهد خواند و آن گاه حركتهاى اصلاحى را تداوم خواهد بخشيد و در نهايت مقرّ حكومتى خويش را در كوفه قرار خواهد داد.

3. حتى طنين صداى امام مهدى عليه السلام همان طنين صداى امام‏حسين عليه السلام است. پيام مهدى عليه السلام همان پيام حسين عليه السلام است كه فرياد مى‏زند:

اى مردم مگر نمى‏بينيد به حقّ عمل نمى‏شود و از باطل خوددارى نمى‏گردد... امر به معروف و نهى از منكر كنار گذاشته شده است و احكام الهى و سنن پيامبر صلي الله عليه و آله آشكار هتك مى‏شود و...

اين پيام و هشدار در لحظه ظهور با همان صدا به مردم جهان اعلام خواهد شد كه امام حسين عليه السلام در روز عاشورا با همان لحن و آهنگ مردم را به تبعيت از حقّ و اعراض از بديها فرا خواندند:

إنّ صوت القائم يشبه بصوت الحسين عليه السلام.

صداى [گيرا و دلنواز] قائم شبيه [طنين خوش] صداى اباعبداللّه عليه السلام است.

4. برخى از ياران حسين عليه السلام پس از رجعت در ركاب امام مهدى عليه السلام به يارى آن حضرت خواهند پرداخت و حتى برخى از فرشتگانى كه جزء اصحاب امام‏حسين عليه السلام بوده‏اند در خدمت قائم آل محمّد صلي الله عليه و آله خواهند بود و... .

«أللّهمّ نرغب إليك دوله كريمه تعزّبها الإسلام و أهله و تُذِّلُ بها النفاق و أهله...»