موسیقی در قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم

وَ مِنَ النَّاسِ مَن یَشترِى لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَن سبِیلِ اللَّهِ بِغَیرِ عِلْمٍ وَ یَتَّخِذَهَا

 

هُزُواً أُولَئك لهَمْ عَذَابٌ مُّهِینٌ
بعضى از مردم سخنان باطل و بیهوده خریدارى مى كنند تا مردم را از روى جهل و نادانى 



گمراه سازند، و آیات الهى را به استهزا و سخریه گیرند، براى آنها عذاب خوار كننده است
شاءن نزول :


بعضى از مفسران گفته اند كه نخستین آیات مورد بحث درباره ((نضر بن حارث )) 



نازل شده است .او مرد تاجرى بود و به ایران سفر مى كرد، و در ضمن ، داستانهاى ایرانیان

 را براى قریش بازگو مى نمود، و مى گفت : اگر محمد براى شما سرگذشت عاد و ثمود را

 نقل مى كند، من داستانهاى رستم و اسفندیار، و اخبار كسرى و سلاطین عجم را باز 

مى گویم !، آنها دور او را گرفته ، استماع قرآن را ترك مى گفتند.

بعضى دیگر گفته اند كه این قسمت از آیات در باره مردى نازل شده كه كنیز خواننده اى 

را خریدارى كرده بود و شب و روز براى او خوانندگى مى كرد و او را از یاد خدا غافل مى ساخت .

مرحوم ((طبرسى )) مفسر بزرگ ، بعد از ذكر این شان نزول مى گوید:

حدیثى كه از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در این زمینه نقل شده شان نزول

 فوق را تاءیید مى كند، چرا كه آن حضرت (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) فرمود:

 لا یحل تعلیم المغنیات و لا بیعهن ، و اثمانهن حرام و قد نزل تصدیق ذلك فى كتاب الله 

 ((و من الناس من یشترى لهو الحدیث ...)).


((آموزش دادن كنیزان خواننده ، و خرید و فروش آنها حرام است و درآمدى كه از این راه 

به دست مى آید نیز حرام است ، گواه این مطلب چیزى است كه خداوند در كتابش فرموده 

 و من الناس من یشترى لهو الحدیث ....
تفسیر:


غنا یكى از دامهاى بزرگ شیاطین !

در این آیات ، سخن از گروهى است كه درست در مقابل گروه ((محسنین )) 

و ((مؤ منین )) قرار دارند كه در آیات گذشته مطرح بودند.

در اینجا سخن از جمعیتى است كه سرمایه هاى خود را براى بیهودگى و گمراه 

ساختن مردم به كار مى گیرد، و بدبختى دنیا و آخرت را براى خود مى خرد!

نخست مى فرماید: ((بعضى از مردم ، سخنان باطل و بیهوده را خریدارى مى كنند تا 

خلق خدا را از روى جهل و نادانى ، از راه خدا گمراه سازند))

((و آیات خدا را به استهزاء و سخریه گیرند)) (و یتخذها هزوا).

و در پایان آیه اضافه مى كند: ((عذاب خوار كننده از آن این گروه است ))

 (اولئك لهم عذاب مهین ).

خریدارى كردن سخنان باطل و بیهوده یا به این گونه است كه به راستى افسانه هاى

 خرافى و باطل را با دادن پول به دست آورند، آنچنان كه در داستان ((نضر بن حارث )) خواندیم .

و یا از این طریق است كه براى ترتیب دادن مجالس لهو و باطل و خوانندگى كنیزان

 خواننده خریدارى كنند، چنانكه در حدیث پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) 

ضمن شان نزول بیان شد.

و یا صرف كردن مال به هر صورت و به هر طریقى كه به وسیله آن به این هدف نامشروع 

یعنى سخنان باطل و بیهوده برسند.

عجب اینكه این كوردلان مطالب باطل و بیهوده را به گرانترین قیمت خریدارى مى كردند،

 اما آیات الهى و حكمت را كه پروردگار، رایگان در اختیارشان گذارده نادیده مى گرفتند.

این احتمال نیز وجود دارد كه خریدارى (اشتراء) در اینجا معنى كنائى داشته باشد و منظور

 از آن هر گونه تلاش و كوشش براى رسیدن به این منظور است .

و اما ((لهو الحدیث ))، مفهوم وسیع و گسترده اى دارد كه هر گونه سخنان یا آهنگهاى 

سرگرم كننده و غفلت زا را كه انسان را به بیهودگى یا گمراهى مى كشاند در بر مى گیرد،

 خواه از قبیل ((غنا)) و الحان و آهنگهاى شهوت انگیز و هوس آلود باشد، و خواه سخنانى 

كه نه از طریق آهنگ ، بلكه از طریق محتوى انسان را به بیهودگى و فساد، سوق مى دهد.

و یا از هر دو طریق ، چنانكه در تصنیفها و اشعار عاشقانه خوانندگان معمولى است

كه هم محتوایش گمراه كننده است و هم آهنگش !

و یا مانند داستانهاى خرافى و اساطیر كه سبب انحراف مردم از ((صراط مستقیم ))

 الهى مى گردد.

و یا سخنان سخریه آمیزى كه به منظور محو حق و تضعیف پایه هاى ایمان مطرح مى شود،

 همانند چیزى كه از ابوجهل و یارانش نقل مى كنند كه رو به قریش مى كرد و مى گفت :

 ((مى خواهید شما را از ((زقوم )) كه ((محمد)) ما را به آن تهدید مى كند اطعام كنم ؟! 

سپس مى فرستاد و ((كره و خرما)) حاضر مى كردند و مى گفت : این همان ((زقوم )) است 

! ... و به این ترتیب آیات الهى را بباد استهزاء مى گرفت .

به هر حال ((لهو الحدیث )) معناى گسترده اى دارد كه همه اینها و مانند آن را فرا مى گیرد،

 و اگر در روایات اسلامى و سخنان مفسرین روى یكى از اینها انگشت گذارده شده است 

هرگز دلیل بر انحصار و محدودیت مفهوم آیه نیست .

در احادیثى كه از طرق اهلبیت (علیهم السلام ) به ما رسیده تعبیرهائى دیده مى شود

 كه بیانگر همین وسعت مفهوم این كلمه است :

از جمله در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم : 

الغناء مجلس لا ینظر الله الى اهله ، و هو مما قال الله عز و جل 

((و من الناس من یشترى لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله )): 

((مجلس غنا و خوانندگى لهو و باطل ، مجلسى ست كه خدا به اهل آن نمى نگرد،

 (و آنها را مشمول لطفش قرار نمى دهد) و این مصداق همان چیزى است كه 

خداوند عزوجل فرموده ((بعضى از مردم هستند كه سخنان بیهوده خریدارى مى كنند 

تا مردم را از راه خدا گمراه سازند)).

تعبیر به ((لهو الحدیث )) بجاى ((الحدیث اللهو)) گویا اشاره به این است كه هدف اصلى 

آنها همان لهو و بیهودگى است ، و سخن ، وسیله اى براى رسیدن به آن است .

جمله ((لیضل عن سبیل الله )) نیز مفهوم وسیعى دارد كه هم گمراه كردن اعتقادى را 

شامل مى شود آنچنان كه در داستان نضر بن حارث و ابو جهل خواندیم و هم منحرف ساختن 

اخلاقى آنچنان كه در احادیث غنا آمده است .

تعبیر ((بغیر علم )) اشاره به این است كه این گروه گمراه و منحرف حتى به مذهب باطل 

خود نیز ایمان ندارند، بلكه صرفا از جهل و تقلیدهاى كوركورانه پیروى مى كنند، آنها جاهلانى

 هستند كه دیگران را نیز به جهل و نادانى خود گرفتار مى سازند.

این در صورتى است كه تعبیر ((بغیر علم )) را توصیف براى گمراه كنندگان بدانیم ، اما بعضى

 از مفسران نیز احتمال داده اند كه توصیفى براى ((گمراه شوندگان )) باشد، یعنى مردم 

جاهل و بیخبر را ناآگاهانه به وادى انحراف و باطل مى كشانند.

این بیخبران گاه از این هم فراتر مى روند، یعنى تنها به جنبه هاى سرگرمى و غافل كننده

 این مسائل قانع نمى شوند، بلكه سخنان لهو و بیهوده خود را وسیله اى براى استهزاء و 

سخریه آیات الهى قرار مى دهند، و این همان است كه در آخر آیه فوق به آن اشاره كرده 

، مى فرماید: و یتخذها هزوا.

اما توصیف عذاب به ((مهین )) (خوار كننده و اهانت بار) به خاطر آن است كه جریمه باید

 همانند جرم باشد، آنها نسبت به آیات الهى توهین كردند، خداوند هم براى آنها مجازاتى

 تعیین كرده كه علاوه بر دردناك بودن توهین آور نیز مى باشد.

آیه بعد به عكس العمل این گروه در برابر آیات الهى اشاره كرده ، و در واقع آن را با 

عكس العملشان در برابر لهو الحدیث مقایسه مى كند و مى گوید: 

((هنگامى كه آیات ما بر او خوانده مى شود مستكبرانه روى بر مى گرداند،

 گوئى آیات ما را نشنیده ، گوئى اصلا گوشهایش سنگین است )) 

و اصلا هیچ سخنى را نمى شنود (و اذا تتلى علیه آیاتنا ولى مستكبرا كان

 لم یسمعها كان فى اذنیه وقرا).

و در پایان ، كیفر دردناك چنین كسى را اینگونه بازگو مى كند: 

((او را به عذاب دردناك بشارت ده ))! (فبشره بعذاب الیم ).

تعبیر به ولى مستكبرا اشاره به این است كه رویگرداندن او تنها به خاطر مزاحمت

 با منافع دنیوى و هوسهایش نیست ، بلكه از اینهم فراتر مى رود و انگیزه استكبار و 

تكبر در برابر خدا و آیات خدا كه بزرگترین گناه است در عمل او نیز وجود دارد.

جالب اینكه نخست مى گوید: ((آنچنان بى اعتنائى به آیات الهى مى كند كه گوئى

 اصلا آن را نشنیده و كاملا بى اعتنا از كنار آن مى گذرد)) سپس اضافه مى كند: 

((نه تنها این آیات را نمیشنود، گوئى اصلا كر است و هیچ سخنى را نمى شنود))!

جزاى چنین افراد نیز متناسب اعمالشان است همانگونه كه عملشان براى اهل حق 

دردآور بود، خداوند مجازاتشان را نیز دردناك قرار داده ، و به عذاب الیمشان گرفتار مى سازد!

توجه به این نكته نیز لازم است كه تعبیر به ((بشر)) (بشارت ده ) در مورد عذاب دردناك 

الهى متناسب با كار مستكبرانى است كه آیات الهى را به باد سخریه مى گرفتند و 

بوجهل صفتانى كه ((زقوم جهنم )) را با كره و خرما تفسیر مى كردند!

در آیات بعد به شرح حال مؤ منان راستین باز مى گردد كه در آغاز این مقایسه از آنان 

شروع شد، در پایان نیز به آنان ختم گردد، مى فرماید: ((كسانى كه ایمان آورده اند و

 عمل صالح انجام داده اند، باغهاى پر نعمت بهشت از آن آنها است )) 

(ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات لهم جنات النعیم ).

آرى این گروه بر عكس مستكبران بى ایمان ، و گمراه كنندگان كوردل كه نه آثار خدا را در 

جهان مى بینند و نه سخنان فرستادگان خدا را به گوش جان مى شنوند، به حكم عقل 

و خرد بیدار و چشم بینا و گوش شنوا كه خدا نصیبشان كرده هم به آیات الهى ایمان 

مى آورند و هم در اعمال صالح خود آن را به كار مى گیرند و چه جالب است كه آنها 

((عذاب الیم )) داشتند و اینها ((جنات نعیم )) دارند.

مهمتر اینكه این باغهاى پر نعمت بهشتى ، براى آنها جاودانه است 

((همیشه در آن خواهند ماند)) (خالدین فیها).

((این وعده مسلم الهى است ، وعده اى تخلف ناپذیر)) (وعد الله حقا).

و خداوند نه وعده دروغین مى دهد، و نه از وفاى به وعده هاى خود عاجز است ،

 چرا كه ((او عزیز و قدرتمند، و حكیم و آگاه است )) (و هو العزیز الحكیم ).

این نكته قابل دقت است كه در مورد مستكبران ، ((عذاب )) به صورت مفرد ذكر شده

 و در مورد مؤ منان صالح العمل ، ((جنات )) به صورت جمع ، چرا كه رحمت خدا همواره

 بر غضبش پیشى گرفته .

تاكید بر خلود و وعده حق الهى نیز تاءكیدى بر همین فزونى ((رحمت )) بر

 ((غضب )) است .

((نعیم )) كه از ماده ((نعمت )) است ، معنى گسترده اى دارد كه همه انواع نعمتهاى 

مادى و معنوى را شامل مى شود، حتى نعمتهائى كه براى ما محبوسان زندان تن

 در این دنیا قابل درك نیست ((راغب )) در ((مفردات )) مى گوید: ((نعیم )) به معنى 

((نعمت بسیار)) است (النعیم النعمة الكثیرة ).

نكته ها:

۱ - تحریم غنا:

بدون شك غنا به طور اجمال از نظر مشهور علماى شیعه حرام است و شهرتى در سرحد

 اجماع و اتفاق دارد.

بسیارى از علماى اهل سنت نیز بر این عقیده تاءكید كرده اند، هر چند بعضى از آنها

 استثناهائى براى آن قائل شده اند، و شاید بعضى از این استثناها در حقیقت استثناء 

نباشد و خارج از موضوع غنا محسوب شود (و به اصطلاح تخصصا خارج است ).

((قرطبى )) در ذیل آیات مورد بحث در همین زمینه چنین مى گوید:

 ((غناى معمول در میان گروهى از مردم ، هر گاه مشتمل بر اشعار عاشقانه در باره زنان 

و توصیف زیبائیهاى آنان ، و ذكر شراب و محرمات دیگر باشد، همه علما در حرمت آن

 متفقند، چرا كه مصداق لهو و غناى مذموم مى باشد، و اما اگر از این امور خالى گردد، 

مختصرى از آن در اعیاد و جشنهاى زفاف جائز است ، و همچنین براى نشاط بخشیدن

 به هنگام انجام كارهاى مشكل ، آنگونه كه در تاریخ اسلام در مساله حفر خندق آمده ،

 و یا اشعارى كه ((انجشه )) به هنگام حركت قافله به سوى مكه در حجة الوداع براى 

تحریك شتران مى خوانده است ، اما آنچه امروز در میان ((صوفیه )) معمول است كه انواع

 آلات طرب را در این زمینه به كار مى برند حرام است )).


آنچه را كه قرطبى به صورت استثناء بیان كرده از قبیل خواندن ((حدى )) (آواز مخصوص )

 براى شتران یا اشعار مخصوصى كه مسلمانان با آهنگ به هنگام حفر خندق مى 

خواندندبه احتمال قوى اصلا جزء غنا نبوده و نیست ، و شبیه اشعارى است كه گروهى 

با آهنگ مخصوص در راهپیمائیها یا مجالس جشن و عزادارى مذهبى مى خوانند.

در منابع اسلامى دلائل زیادى بر تحریم غنا در دست است كه از جمله آیه فوق و

 من الناس من یشترى لهو الحدیث ... و بعضى دیگر از آیات قرآن مى باشد كه حداقل

 طبق روایاتى كه در تفسیر این آیات وارد شده بر غنا تطبیق گردیده ، و یا غنا از مصادیق

 آن شمرده شده است .

در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم كه در تفسیر آیه و اجتنبوا قول الزور

 (حج - ۳۰) فرمود: قول الزور الغنا: ((سخن باطل همان غنا است ))
.
و نیز همان امام (علیه السلام ) در تفسیر آیه و الذین لا یشهدون الزور (فرقان ۷۲) 

فرمود: ((منظور از آن غنا است )).

و در تفسیر همین آیه مورد بحث ، روایات متعددى از امام باقر (علیه السلام ) 

و امام صادق (علیه السلام ) و امام على بن موسى الرضا (علیهم السلام ) نقل

 شده است كه یكى از مصداقهاى ((لهو الحدیث )) را كه موجب ((عذاب مهین )) است

 غنا معرفى كرده اند.

علاوه بر این روایات فراوان دیگرى - منهاى تفسیر آیات - در منابع اسلامى دیده مى شود

 كه تحریم غنا را بطور مؤ كد بیان مى كند.

در حدیثى كه از ((جابر بن عبدالله )) از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل شده

 مى خوانیم : كان ابلیس اول من تغنى : ((شیطان اولین كسى بود كه غنا خواند)).

و در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) چنین آمده است : 

بیت الغناء لا - تؤ من فیه الفجیعة ، و لا تجاب فیه الدعوة ، و لا یدخله الملك :

 ((خانه اى كه در آن غنا باشد، ایمن از مرگ و مصیبت دردناك نیست ،

 و دعا در آن به اجابت نمى رسد، و فرشتگان وارد آن نمى شوند)).

و در حدیث دیگرى از همان امام (علیه السلام ) مى خوانیم :

 الغناء یورث النفاق ، و یعقب الفقر: ((غنا، روح نفاق را پرورش مى دهد و

فقر و بدبختى مى آفریند)).

در حدیث دیگر كه از امام صادق (علیه السلام ) نقل شده از

 جمله كسانى را كه ملعون و دور از رحمت خدا شمرده است زن خواننده و كسى است 

كه اجرتى به او مى دهد و كسى كه آن پول را مصرف مى نماید! (المغنیة ملعونة ،

 و من اداها ملعون ، و آكل كسبها ملعون ).

در منابع معروف اهل سنت نیز روایات متعددى در این زمینه نقل شده است .

از جمله روایتى است كه در ((در المنثور)) از جمع كثیرى از محدثین از ابى امامة از پیغمبر

 گرامى اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل كرده است كه فرمود: لا یحل تعلیم 

المغنیات و لا بیعهن و اثمانهن حرام : ((تعلیم زنان خواننده حلال نیست ، و همچنین

 خرید و فروش این كنیزان ، و چیزى كه در مقابل آن گرفته مى شود نیز حرام است )).

نظیر همین معنى را نویسنده التاج از ترمذى و امام احمد نقل كرده است

 (التاج جلد ۵ صفحه ۲۸۷).

((ابن مسعود)) از پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل مى كند كه فرمود:

 الغناء ینبت النفاقفى القلب كما ینبت الماء البقل :

 ((غنا روح نفاق را در قلب پرورش مى دهد همانگونه كه آب گیاهان را))!.

روى هم رفته روایاتى كه در این زمینه نقل شده است بقدرى زیاد است كه به حد تواتر

 مى رسد، و به همین دلیل اكثر علماى اسلام فتوى به حرمت داده اند علاوه بر علماى

 شیعه كه تقریبا در این سخن اتفاق نظر دارند، تحریم آن از ابو - حنیفه نیز نقل شده است 

، و هنگامى كه از احمد پیشواى معروف اهل سنت درباره غنا سؤ ال كردند در پاسخ گفت :

 ینبت النفاق : ((روح نفاق را در آدمى مى رویاند))!.

و مالك ، پیشواى دیگر اهل سنت در پاسخ این سؤ ال گفت : یفعله الفساق :

 ((مردم فاسق به دنبال آن مى روند))!

و ((شافعى )) تصریح كرده است كه شهادت اصحاب غنا قبول نیست ، و این خود دلیل 

بر فسق آنها است .

از اصحاب شافعى نیز نقل شده كه فتواى شافعى را تحریم مى دانند، بر خلاف آنچه 

بعضى پنداشته اند.

۲ - غناء چیست ؟

در حرمت غناء چندان مشكلى وجود ندارد، مشكل تشخیص موضوع غناء است .

آیا هر صوت خوش و زیبائى غنا است ؟

مسلماء چنین نیست ، زیرا در روایات اسلامى آمده و سیره مسلمین نیز حكایت مى كند

 كه قرآن و اذان و مانند آن را با صداى خوش و زیبا بخوانید.

آیا غنا هر صدائى است كه در آن ((ترجیع )) (رفت و آمد صدا در حنجره و به اصطلاح 

غلت دادن ) باشد؟ آن نیز ثابت نیست .

آنچه از مجموع كلمات فقهاء و سخنان اهل سنت در این زمینه مى توان استفاده كرد

 این است كه غناء، آهنگهاى طرب انگیز و لهو و باطل است .

و به عبارت روشنتر: غناء آهنگهائى است كه متناسب مجالس فسق و فجور و اهل

 گناه و فساد مى باشد.

و باز به تعبیر دیگر: غناء به صوتى گفته مى شود كه قواى شهوانى را در انسان 

تحریك مى نماید، و انسان در آن حال احساس مى كند كه اگر در كنار آن صدا، شراب و 

فساد جنسى نیز باشد كاملا مناسب است !.

این نكته نیز قابل توجه است كه گاه یك ((آهنگ )) هم خودش غنا و لهو و باطل است

 و هم محتواى آن ، به این ترتیب كه اشعار عشقى و فسادانگیز را با آهنگهاى مطرب 

بخوانند، و گاه تنها آهنگ ، غنا است ، به این ترتیب كه اشعار پر محتوى یا آیات قرآن

 و دعاء و مناجات را به آهنگى بخوانند كه مناسب مجالس عیاشان و فاسدان است ،

 و در هر دو صورت حرام مى باشد (دقت كنید).

ذكر این نكته نیز لازم است كه گاه براى غنا دو رقم معنى ذكر مى شود ((معنى عام )) و 

((معنى خاص ))، معنى خاص همان است كه در بالا گفتیم یعنى آهنگهاى تحریك

 شهوات و متناسب مجالس فسق و فجور.

ولى معنى عام هر گونه صوت زیبا است ، و لذا آنها كه غنا را به معنى عام تفسیر كرده اند

 بر آن دو قسم قائل شده اند ((غناى حلال )) و ((غناى حرام )).

منظور از غناى حرام همان است كه در بالا گفته شد و منظور از غناى حلال صداى زیبا

 و خوشى است كه مفسده انگیز نباشد، و متناسب با مجالس ‍ فسق و فجور نگردد.

بنابراین در اصل تحریم غنا تقریبا اختلافى نیست ، اختلاف در نحوه تفسیر ن است .

البته ((غنا)) مصادیق مشكوكى نیز دارد (مانند همه مفاهیم دیگر) كه انسان به راستى

 نمى داند فلان صوت مناسب مجالس فسق و فجور است یا نه ؟ و در این صورت به حكم 

اصل برائت محكوم به حلیت است (البته بعد از آگاهى كافى از مفهوم عرفى غنا 

طبق تعریف فوق ).

و از اینجا روشن مى شود صداها و آهنگهاى حماسى كه متناسب میدانهاى نبرد و یا ورزش

 و یا مانند آن است دلیلى بر تحریم آن نیست .

البته در زمینه غنا بحثهاى دیگرى نیز وجود دارد از قبیل پاره اى از استثناها كه بعضى براى 

آن قائل شده اند، و جمعى آن را انكار كرده اند، و مسائل دیگر كه باید در كتب فقهى از

 آن سخن گفت .

آخرین سخنى كه در اینجا ذكر آن را لازم مى دانیم این است كه آنچه در بالا گفتیم 

مربوط به خوانندگى است و اما استفاده از آلات موسیقى و حرمت آن بحث دیگرى دارد

 كه از موضوع این سخن خارج است .

۳ - فلسفه غناء چیست
دقت در مفهوم ((غنا)) با شرائطى كه در شرح موضوع آن گفتیم ، فلسفه تحریم آن را 

به خوبى روشن مى سازد.

در یك بررسى كوتاه به مفاسد زیر برخورد مى كنیم :

الف : تشویق به فساد اخلاق - تجربه نشان داده است - و تجربه بهترین شاهد و گواه 

است - كه بسیارى افراد تحت تاثیر آهنگهاى غناء، راه تقوى و پرهیزكارى را رها كرده ،

 و به شهوات و فساد روى مى آورند.

مجلس غنا معمولا مركز انواع مفاسد است و آنچه به این مفاسد دامن مى زند 

همان غناء است .

در بعضى از گزارشهائى كه در جرائد خارجى آمده مى خوانیم كه در مجلسى 

كه گروهى از دختران و پسران بودند، و آهنگ خاصى از غناء در آنجا اجرا شد آنچنان

 هیجانى به دختران و پسران دست داد كه به یكدیگر حمله ور شدند و فجایع زیادى 

بار آوردند كه قلم از ذكر آن شرم دارد.

در تفسیر ((روح المعانى ))، سخنى از یكى از سران ((بنى امیه )) نقل مى كند 

كه به آنها مى گفت : از غنا بپرهیزید كه حیا را كم مى كند، شهوت را مى افزاید

 شخصیت را در هم مى شكند، جانشین شراب مى شود، و همان كارى را مى كند 

كه مستى انجام مى دهد
.
و این نشان مى دهد كه حتى آنها نیز به مفاسد آن پى برده بودند.

و اگر مى بینیم در روایات اسلامى كرارا آمده است كه غنا روح نفاق را در قلب پرورش

 مى دهد اشاره به همین حقیقت است ، روح نفاق همان روح آلودگى به فساد و 

كناره گیرى از تقوا و پرهیزكارى است .

و نیز اگر در روایات آمده است كه فرشتگان در خانه اى كه غنا در آن است وارد نمى شوند 

به خاطر همین آلودگى به فساد است ، چرا كه فرشتگان پاكند و طالب پاكیند، و از این

 محیطهاى آلوده بیزارند.

ب - غافل شدن از یاد خدا - تعبیر به ((لهو)) كه در تفسیر ((غنا)) در بعضى از روایات

 اسلامى آمده است ، اشاره به همین حقیقت است كه غناء انسان را آنچنان مست

 شهوات مى كند كه از یاد خدا غافل مى سازد.

در آیات فوق خواندیم كه ((لهو الحدیث ))، یكى از عوامل ((ضلالت )) از ((سبیل الله ))

 است ، و موجب ((عذاب الیم )).

در حدیثى از على (علیه السلام ) مى خوانیم : كل ما الهى عن ذكر الله فهو من

 المیسر: ((هر چیزى كه انسان را از یاد خدا غافل كند (و در شهوات فرو ببرد)

 آن در حكم قمار است .))

ج - آثار زیانبار بر اعصاب - غنا و موسیقى در حقیقت ، یكى از عوامل مهم تخدیر

اعصاب است ، و به تعبیر دیگر مواد مخدر گاهى از طریق دهان و نوشیدن وارد بدن

 مى شوند، (مانند شراب ).

و گاه از طریق بوئیدن و حس شامه (مانند هروئین ).

و گاه از طریق تزریق (مانند مرفین ).

و گاه از طریق حس سامعه است (مانند غنا).

به همین دلیل گاهى غنا و آهنگهاى مخصوصى ، چنان افراد را در نشئه فرو مى برد،

 كه حالتى شبیه به مستى به آنها دست مى دهد، البته گاه به این مرحله نمى رسد

 اما در عین حال تخدیر خفیف ایجاد مى كند.

و به همین دلیل بسیارى از مفاسد مواد مخدر در غنا وجود دارد، خواه تخدیر آن خفیف

 باشد یا شدید.

((توجه دقیق به بیوگرافى مشاهیر موسیقیدانان نشان مى دهد كه در دوران عمر

 به تدریج دچار ناراحتیهاى روحى گردیده اند، تا آنجا كه رفته رفته اعصاب خود را از 

دست داده ، و عده اى مبتلا به بیماریهاى روانى شده ، و گروهى مشاعر خود را از كف

 داده ، و به دیار جنون رهسپار شده اند، دستهاى فلج و ناتوان گردیده بعضى هنگام 

نواختن موسیقى درجه فشار خونشان بالا رفته و دچار سكته ناگهانى شده اند)).

در بعضى از كتبى كه در زمینه آثار زیانبار موسیقى بر اعصاب آدمى نوشته شده است 

حالات جمعى از موسیقى دانان و خوانندگان معروف آمده است كه به هنگام اجراى 

برنامه گرفتار سكته و مرگ ناگهانى شده ، و در همان مجلس جان خود را از دست داده اند.

كوتاه سخن اینكه آثار زیانبخش غنا و موسیقى بر اعصاب تا سر حد تولید جنون ، و بر قلب

و فشار خون ، و تحریكات نامطلوب دیگر به حدى است كه نیاز به بحث زیادى ندارد.

از آمارهائى كه از مرگ و میرها در عصر ما تهیه شده چنین استفاده مى شود كه مرگهاى

 ناگهانى نسبت به گذشته افزایش زیادى یافته است ، عوامل این افزایش را امور مختلفى

 ذكر كرده اند از جمله افزایش غنا و موسیقى در سطح جهان .

د - غنا یكى از ابزار كار استعمار

استعمارگران جهان همیشه از بیدارى مردم ، مخصوصا نسل جوان ، وحشت داشته اند،

 به همین دلیل بخشى از برنامه هاى گسترده آنها براى ادامه استعمار، فرو بردن 

جامعه ها در غفلت و بى خبرى و ناآگاهى و گسترش انواع سرگرمیهاى نا سالم است .

امروز مواد مخدر تنها جنبه تجارتى ندارد، بلكه یك ابزار مهم سیاسى ، یعنى

 سیاستهاى استعمارى است ، ایجاد مراكز فحشاء، كلوپه اى قمار و همچنین 

سرگرمیهاى ناسالم دیگر، و از جمله توسعه غنا و موسیقى ، یكى از مهمترین 

ابزارى است كه آنها براى تخدیر افكار مردم بر آن اصرار دارند، و به همین دلیل

 قسمت عمده وقت رادیوهاى جهان را موسیقى تشكیل مى دهد و از برنامه هاى 

عمده وسائل ارتباط جمعى همین موضوع است .