زادن
پیشگویی
از پیغمبر اسلام نقل شدهاست که گفت: «بِأَبي ابْنِ خِيَرَةِ الإماءِ النَوبِيةِ الطَيِّبَةِ (ترجمه: پدرم فدای پسر بهترین کنیزان که اهل نوبه و پاکیزه است) ». همچنین شیخ صدوق نقل میکند که: ... الحسين بن علي بن أبي طالب عليهما السّلام قال: دخلت على رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فقال: ... و إنّ اللّه عزّ و جلّ ركّب في صلبه [أي في صلب أبي الحسن الرضا عليه السّلام] نطفة مباركة، طيّبة، زكيّة، رضيّة، مرضيّة. و سمّاها محمد بن علي، فهو شفيع شيعته، و وارث علم جدّه، له علامة بيّنة و حجّة ظاهرة ... (ترجمه: راوی میگوید: نزد پیغمبر (ص) رفتم. گفت: خدای -عزوجل- از پشت او [امام رضا] نطفهای فرخنده، پاک، نیکو، پسندیده، موردخشنودی کردهاست و «محمد علی» نامیدهاستش. او شفیع پیروانش و وارث دانش نیایش است. دانش آشکار و حجتی و نمایان دارد...)
در تاریخ گفتهاند که علی بن موسای رضا سالها بچهدار نمیشد و امام موسی بن جعفر به وی مژدهٔ فرزندی داد. شیخ کلینی نیز نقل میکند: عن يزيد بن سليط الزيدي، قال: لقيت أبا إبراهيم عليه السّلام و نحن نريد العمرة ... قال لي: يا يزيد! و إذا مررت بهذا الموضع و لقيته [أي علي بن موسى الرضا عليهما السّلام] و ستلقاه، فبشّره: أنّه سيولد له غلام، أمين، مأمون، مبارك ... (ترجمه: راوی گوید: میخواستیم به عمره رویم که امام کاظم (ع) را دیدم... به من فرمود: یزید! هنگامی که از آنجا گذشتی و دیدیش [امام رضا را] -که او را خواهی دید- به نوید ده که پسری خواهد زایید که امانتدار و ایمن و خجسته است ...)
امامت
هنگام کشتهشدن علی بن موسی الرضا در خراسان، امام محمد تقی (ع) حدود ۸ سال سن داشت و برای همین شیعیان آن زمان به امامت او شک کردند و در این رابطه جلسههای پرسش و پاسخ برگزار نمودند. محمد تقی اولین امامی بود که در خردسالی به این مقام میرسید. به اعتقاد شیعه رضا پیش از مرگش، او را بهعنوان امام بعد از خود معرفی کرده بود.
ازدواج
بعد از کشتهشدن رضا و به امامت رسیدن امام محمد تقی (ع)، به دستور مأمون او را از مدینه به بغداد منتقل کردند و دخترش امفضل را به ازدواجش درآوردند که شیعیان این ازدواج را تحمیلی و با اهداف سیاسی میدانند. محمد تقی از دختر مأمون فرزندی نداشت و فرزندانش ماحصل ازدواجش با زن دیگری به نام سمانهٔ مغربیه بودهاند.