پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و امیرالمؤمنین علی‌علیه‌السلام
یكی از برنامههای بسیار سازنده و پر فضیلت، زیارت معصومان‌علیهم‌السلام در دوران حیات آنها، و زیارت قبورشان بعد از رحلت و شهادت آنان است، خصوصاً اگر این زیارات از سر عشق، محبت و آگاهی باشد، نه شهرت، تفریح و ریاكاری، آثار گراسنگ، شگرف، گسترده و عظیمی دارد، از جمله باعث شناخت بیشتر مقام پیشوایان بزرگ اسلامی می‌شود و افزایش عشق و محبت بیشتر آنها را ـ كه پاداش رسالت پیامبر‌علیه‌السلام است ـ در پی خواهد داشت.
زیارت معصومان‌علیهم‌السلام زمینة كمالخواهی و فضیلتطلبی بیشتر را در انسان فراهم میسازد و عامل رشد فضائل و كرامتهای انسانی می‌شود. همچنین باعث زنده نگهداشتن نام امامان‌علیهم‌السلام و در نتیجه، زنده نگهداشتن دین می‌گردد؛ چراكه گفتار، رفتار و سیرة معصومان‌علیهم‌السلام برگرفته از قرآن و اسلام است و در واقع آنها مفسّران دین به شمار میروند.
این زیارات موجب تحول روحی و معنوی عظیمی در انسان می‌شود و ما را با عمق جان و رفتار معصومین‌علیهم‌السلام آشنا میسازد و یك دوره تاریخ مجسّم اسلام برای انسان ترسیم می‌شود و انسان را با چهارده قرن جلوتر پیوند داده، در درون انسان همرنگی والهامبخشی ایجاد می‌كند. همچنین زیارت به انسان شخصیت تازه داده، كرامت انسانی او را مجدّدا احیا می‌كند و با عقدهگشائی از درون و نور دهی به قلب او به وی امید تازه بخشیده، برای یك حركت جدید، انرژی تازه و تحرّك می‌بخشد. افزون بر آن، آثار گرانبها و ثوابهای فراوان اخروی و ریزش گناهان بر زیارت ایشان مترتب است.
امّا متأسفانه این دانشگاه عظیم با آفتهای جدّی و موانع سنگینی روبرو شده است. اولین مانع آن، خصوصاً در برخی كشورها مثل عربستان، برخوردهای جاهلانه، متحجّرانه و قرون وسطائی است كه هم از جهت نظری شبهاتی برای آن ایجاد نموده‌اند و هم از نظر رفتاری به گونه‌ای رفتار می‌كنند كه زائران اتصال روحی و روانی با کسی که زیارت می‌شود پیدا نكنند. اینان حتی از گریه کردن كه بیانگر اتصال عمیق روحی انسان با ارواح پاك معصومان‌علیهم‌السلام است، جلوگیری می‌كنند و متأسفانه مسجد النبی‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و مسجد الحرام را به پادگان نظامی و اطلاعاتی و مركز كنترل امنیتی تبدیل نموده‌اند و در نتیجه، آرامش روحی و روانی زائران را می‌گیرند و اتصال روحی مناسب برقرار نمی‌شود و تحول معنوی نیز كمتر بروز می‌كند. از این گذشته، با از بین بردن آثار اسلامی، منع صحبت و توضیح در مكانها و آثار مقدس باقی‌مانده، مانع اطلاع‌رسانی دقیق و مناسب برای زائران می‌شوند و نمی‌گذارند آنچنان كه باید و شاید مردم به صورت ملموس با تاریخ اسلام و آثار باقی‌مانده آشنا شوند.
دوّمین مانع، وجود خریدهای سنگین و بیش از حدّ و اندازه است. این مسئله برای همه مشهود و معلوم است كه هیچ زائری بسان زائر ایرانی خرید و سوغات تهیه نمی‌كند و لذا از جهات عدیده‌ای مشكل‌ساز شده است كه از آن جمله‌اند:
1. مانع رفتن برخی افراد به زیارت مكه، مدینه و عتبات عالیات شده است؛ چرا كه بسیاری از افراد توان رفتن به این مكانهای مقدس و خرج رفت و برگشت را دارند؛ ولی توان تهیة سوغاتی ـ كه گاهی چند برابر خرج رفت و برگشت است ـ را ندارند.
2. با توجه به محدودیت زمان عمره، و زیارت عتبات؛ غالب اوقاتِ زائران صرف خرید و بازار رفتن می‌شود كه از جهات عدیده‌ای زیان‌بار است؛ از جمله هم از نظر اقتصادی، و هم از نظر بردن آبروی شیعیان و... .
3. اگر كمی دقّت شود، به خوبی نزاع و جدلهای طولانی بین بعضی زن و شوهران مشاهده می‌شود كه زن نگران است كه نتواند هدایا و سوغاتی كه در خور شأن و توقع بستگان است، تهیه كند و مرد نگران است چگونه این همه توقّعات را جواب دهد و با چه نقشه و حیله‌ای از زیر بار سوغاتی خریدنها فرار كند.
با توجّه به این آفات و آفات دیگر، بنا داریم با بیان آثار، فواید و ثوابهای زیارات از بار آفات آن كاسته و بر بار معنویش بیفزاییم.
آثار و بركات زیارت
آثار و بركات زیارت را در دو بخش مورد بررسی و كنكاش قرار می‌دهیم:
یك. آثار و بركاتی كه در روایات فریقین ذكر شده است.
دو. آثار و بركاتی كه تجربه و گذشت روزگار آن را به اثبات رسانده، و یا متن زیارت گویای آن است.
بخش اوّل: آثار زیارت در روایات فریقین
در این بخش بحث را به ترتیب از پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله شروع می‌كنیم:
الف. آثار زیارت رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله
در روایات برای زیارت پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله آثار و بركات فراوانی ذكر شده است كه به اهمّ آنها اشاره می‌شود:
1. بهشت رفتن
از بزرگ‌ترین آثاری كه در زیارت نبی‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و دیگر ائمه‌علیهم‌السلام ذكر شده، واجب شدن و یا رفتن به بهشت است كه اگر برای زیارت هیچ اثری نبود جز همین اثر، جا داشت مسلمانان و شیعیان شب و روز برای زیارت مشاهد مشرّفه تلاش کنند.
«عبد الله بن سنان» از امام صادق‌علیه‌السلام نقل كرده است كه حضرت فرمود: در حالی كه حسین بن علی‌علیهماالسلام در دامن پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله نشسته بود، سرش را بالا آورده، عرض كرد: «یا اَبه! مَا لِمَن زَارَكَ بَعْدَ مَوتِكَ؟ فَقَالَ: یا بُنَی! مَنْ اَتَانِی زَائِراً بَعْدَ مَوْتِی فَلَهُ الْجَنَّة وَمَنْ اَتَی اَبَاكَ زَائِراً بَعْدَ مَوْتِهِ فَلَهُ الْجَنَّةُ، وَمَنْ اَتَی اَخَاكَ زَائِراً بَعْدَ مَوْتِهِ فَلَهُ الْجَنَّةُ وَمَنْ اَتَاكَ زَائِراً بَعْدَ مَوتِكَ فَلَهُ الْجَنَّة؛ (1) ای پدر! چه پاداشی است برای كسی كه تو را بعد از مرگت زیارت نماید؟ پس فرمود:ای پسرم! كسی كه بعد از مرگم، به زیارت من آید برای او [پاداش] بهشت است، و كسی که به زیارت پدرت (علی‌علیه‌السلام) بعد از مرگش آید، بهشت برای او و كسی كه تو و برادرت حسن را بعد از مرگت زیارت كند، پاداش او بهشت است.» این مضمون در روایات شیعه فراوان آمده است. (2)
در منابع اهل سنّت نیز این معنا نقل شده است كه آن حضرت فرمود: «مَنْ زَارَ قَبْرِی فَلَهُ الْجَنَّة؛ (3) هر كسی قبر مرا زیارت كند، برای او بهشت است.»
2. رسیدن به شفاعت
از دیگر آثار زیارت پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله در روایات مشمول شفاعت كبرای آن حضرت شدن است. این اثر نیز در روایات متعددی از شیعه و سنّی رسیده است كه به ذكر برخی از آنها بسنده می‌كنیم:
«مسعدة بن صدقة» از امام باقر‌علیه‌السلام و آن حضرت از پدرش نقل كرده است كه پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «مَنْ زَارَنِی حَیاً وَمَیتاً كُنْتُ شَفِیعاً یوْمَ الْقِیامَةِ؛ (4) كسی كه مرا در زندگی و مرگم زیارت كند، من در روز قیامت شفیع او خواهم بود.» (5)
همچنین از «ابن عمر» نقل شده است كه پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «مَنْ زَارَ قَبْرِی وَجَبَتْ لَهُ شِفَاعَتِی؛ (6) كسی كه قبر مرا زیارت كند، شفاعتم برای او واجب [و ضروری] است.»
این مضمون در روایات أهل سنّت مكرر و فراوان آمده است. (7)
3. هم‌جواری با رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله
از پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده است كه فرمود: «مَنْ زَارَنِی فِی حَیاتِی وَ بَعْدَ مَوْتِی كَانَ فِی جِوَارِی یوْمَ الْقِیامَةِ؛ (8) كسی كه مرا در زندگی یا بعد از مرگم زیارت كند، روز قیامت در جوارم خواهد بود.»
در روایات عامه از طریق «انس بن مالك» نقل شده است كه: «مَنْ زَارَنِی مُحْتَسِباً اِلَى الْمَدِینَةِ كَانَ فِی جِوَارِی یوْمَ الْقِیامَةِ؛ (9) كسی كه از روی حساب مرا در مدینه زیارت كند، روز قیامت همسایة من خواهد بود.»
و در تعبیر دیگر آمده است: «مَنْ زَارَ قَبْرَ رَسُولِ اللهِ كَانَ فِی جَوَارِهِ؛ (10) كسی كه قبر رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله را زیارت كند، همجوارش خواهد بود.»
4. رهایی از سختیهای قیامت
از پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده است كه به حضرت علی‌علیه‌السلام فرمود: «یا عَلِی مَنْ زَارَنِی فِی حَیاتِی أَوْ بَعْدَ مَوْتِی أَوْ زَارَكَ فِی حَیاتِكَ أَوْ بَعْدَ مَوْتِكَ أَوْ زَارَ ابْنَیكَ فِی حَیاتِهِمَا أَوْ بَعْدَ مَوْتِهِمَا ضَمِنْتُ لَهُ یوْمَ الْقِیامَةِ أَنْ أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا وَ شَدَائِدِهَا حَتَّى أُصَیرَهُ مَعِی فِی دَرَجَتِی؛ (11) ای علی! كسی كه مرا در حیاتم یا بعد از مرگم زیارت كند، و یا تو یا دو فرزندت را در حیات و ممات شما زیارت كند، ضمانت می‌كنم كه روز قیامت او را از گرفتاریها و سختیهای آن نجات دهم و او را [در بهشت] با خودم در درجهام قرار دهم.»
در منابع اهل سنّت نیز روایاتی به این مضمون آمده است، از جمله «حاطب» از رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل كرده است كه آن حضرت فرمود: «مَنْ زَارَنِی بَعْدَ مَوتِی فَكَانَّمَا زَارَنِی فِی حَیاتِی، وَمَنْ مَاتَ بِاَحَدِ الْحَرَمَینِ بُعِثَ مِنَ الآمِنِینَ یوْمَ الْقِیامَةُ؛ (12) كسی كه مرا بعد از مرگم زیارت كند، گویا در حیاتم زیارت كرده است و كسی كه در یكی از حرمین (مكه و مدینه)، از دنیا برود، جزء امنیت داران روز قیامت خواهد بود.»
و به همین مضمون روایات دیگری نیز داریم. (13)
5. رهایی از گناهان
از دیگر آثار گران سنگ زیارت «گناه زدایی» است، كه می‌توان این اثر را مادر و سنگ زیرین همة آثار زیارت دانست. از «معلّی بن شهاب» نقل شده است كه امام حسین‌علیه‌السلام از رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسید: «یا أَبَتَاهْ مَا لِمَنْ زَارَكَ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله: یا بُنَی مَنْ زَارَنِی حَیاً أَوْ مَیتاً أَوْ زَارَ أَبَاكَ أَوْ زَارَ أَخَاكَ أَوْ زَارَكَ كَانَ حَقّاً عَلَی أَنْ أَزُورَهُ یوْمَ الْقِیامَةِ وَ أُخَلِّصَهُ مِنْ ذُنُوبِهِ؛ (14) ای پدر! پاداش کسی که تو را زیارت کند چیست؟ پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: کسی که مرا در حیات یا مماتم زیارت کند یا پدر تو [علی‌علیه‌السلام] را زیارت کند یا برادرت [حسن‌علیه‌السلام] را زیارت کند یا تو را زیرات کند، بر من لازم است که روز قیامت او را زیارت کنم و او را از گناهانش رها سازم.»
در منابع اهل سنت وجود دارد كه اعرابی به زیارت پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله آمد، سلام كرد و طلب استغفار نمود، آنگاه شنیده شد كه پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «یا عُتْبی! الْحِقْ الاَعْرَابِِی فَبَشِّرْهُ اَنَّ اللهَ قَدْ غَفَرَ لَهُ؛ (15) به دنبال اعرابی برو و به او بشارت بده كه خداوند او را بخشید.»
و در روایتی كه قبلاً نقل شد، آمده است كه: از گناه همچون روزی كه از مادر متولد شده است، پاك می‌شود: «مَنْ زَارَ قُبُورَكُمْ... . وَ خَرَجَ مِنْ ذُنُوبِهِ حَتَّى یرْجِعَ مِنْ زِیارَتِكُمْ كَیوْمٍ وَلَدَتْهُ أُمُّه؛ (16) هر کس زیارت کند قبور شما را... از گناهانش پاک شده باشد، همانند روزی که از مادر متولد شده بود.»
6. ثواب حج
در روایات بسیاری برای زیارت نبی‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و أهلبیتعلیهمالسلام ثواب زیارت حج بیان شده است. در برخی روایات ثواب یك حج وعمره، در برخی دو حج و عمره، تا هفتادحج و عمره و بیشتر قید شده است.
در روایت «فضیل بن یسار» از امام باقر‌علیه‌السلام رسیده است كه: «زِیارَةُ قَبْرِ الْحُسَینِ وَ زِیارَةُ قَبْرِ رَسُولِ اللهِ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله وَ زِیارَتُ قُبُورِ الشُّهَدَاءِ تَعْدِلُ حَجَّةً مَبْرُورَةً مَعَ رَسُولِ اللهِ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله؛ (17) زیارت قبر حسین‌علیه‌السلام و پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله، و زیارت قبور شهداء با یك حج قبول شدة همراه با رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله برابری می‌كند.»
در روایتی كه «ابی عامر» از امام صادق‌علیه‌السلام نقل كرده است این جمله آمده: «مَنْ زَارَكُمْ عَدْلُ ذَلِكَ لَهُ ثَوَابُ سَبْعِینَ حَجَّةً بَعْدَ حَجَّةِ الإِسْلاَمِ؛ 18() كسی كه شما را زیارت كند، ثوابش با هفتاد حج بعد از حج واجبش برابری می‌كند.»
در روایات اهل سنت می‌خوانیم كه «ابن عباس» از پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل كرده است كه فرمود: «مَنْ حَجَّ اِلَی مَكَّة ثُمَّ قَصَدَنِِ فِی مَسْجِدِی كَتَبتُ لَهُ حَجَّتَانِ مَبْرُورَتَانِ؛ (19) كسی که قصد [زیارت خانة خدا] را در مكه كند، سپس قصد [زیارت مرا نماید] در مسجدم، برای او دو حج قبول شده می‌نویسم.»
«زید شحام» می‌گوید: به امام صادق‌علیه‌السلام عرض كردم: «مَا لِمَنْ زَارَ رَسُولَ الله‌صلی‌الله‌علیه‌وآله؟ قال: «كَمَنْ زَارَ الله عَزَّ وَجَلَّ فَوقَ عَرْشِهِ؛ (20) پاداش زیارت رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله چیست؟ فرمود: گویا خدا را در عرش زیارت كرده است.»
7. در قیامت محاسبه نمی‌شود
از «ابی حجر اسلمی» نقل شده است كه رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «وَ مَنْ أَتَانِی زَائِراً وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِی وَ مَنْ وَجَبَتْ لَهُ شَفَاعَتِی وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ وَ مَنْ مَاتَ فِی أَحَدِ الْحَرَمَینِ مَكَّةَ وَ الْمَدِینَةِ لَمْ یعْرَضْ وَ لَمْ یحَاسَب؛ (21) كسی كه به زیارت من بیاید، شفاعت من در حق او واجب می‌شود و کسی که شفاعت من برایش واجب شود، بهشت بر او واجب می‌شود. و كسی كه در یكی از حرمین ـ مكه و مدینه بمیرد، در معرض حساب و كتاب قرار نمی‌گیرد.»
8. ازدیاد رزق
از نظر طبیعی نیز مسافرت به مكّه،مدینه و عتبات عالیات همراه با درآمد مالی و رونق اقتصادی است، با این حال در روایات به عنوان یكی از دستاوردهای زیارت قبر پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و امامان، به ازدیاد رزق اشاره شده است.
«ابو بصیر» و «محمد بن مسلم» از امام صادق‌علیه‌السلام از پدرانش تا به امام علی‌علیه‌السلام نقل كرده‌اند كه فرمود: «أَتِمُّوا بِرَسُولِ اللَّهِ‌صلی‌الله‌علیه‌وآله حَجَّكُمْ إِذَا خَرَجْتُمْ إِلَى بَیتِ اللَّهِ فَإِنَّ تَرْكَهُ جَفَاءٌ وَ بِذَلِكَ أُمِرْتُمْ وَ بِالْقُبُورِ الَّتِی أَلْزَمَكُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ حَقَّهَا وَ زِیارَتَهَا وَ اطْلُبُوا الرِّزْقَ عِنْدَهَا؛ (22) حج خود را با [زیارت] رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله تمام کنید؛ زیرا ترک آن جفا است و بر آن امر شدهاید و به زیارت قبوری كه خدا حق و زیارت آنها را بر شما لازم نموده [قبور امامان] است و نزد آن قبور طلب [ازدیاد] رزق كنید.»
ب. آثار زیارت امیرمؤمنان‌علیه‌السلام در روایات
1. پاداش حج
در برخی روایات آمده است كه رسول خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمود: «مَنْ زَارَ عَلِیاً بَعْدَ وَفَاتِهِ فَلَهُ الْجَنَّةُ؛ (23) كسی كه علی را بعد از وفاتش زیارت كند، برای او بهشت است.»
«ابن مارد» می‌گوید: به امام صادق‌علیه‌السلام عرض كردم: پاداش زیارت قبر جدّت امیرمؤمنان چیست؟ «فَقَالَ یا ابْنَ مَارِدٍ مَنْ زَارَ جَدِّی عَارِفاً بِحَقِّهِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً مَقْبُولَةً وَ عُمْرَةً مَبْرُورَةً وَ اللَّهِ یا ابْنَ مَارِدٍ مَا یطْعِمُ اللَّهُ النَّارَ قَدَماً اغْبَرَّتْ فِی زِیارَةِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ‌علیه‌السلام مَاشِیاً كَانَ أَوْ رَاكِباً یا ابْنَ مَارِدٍ اكْتُبْ هَذَا الْحَدِیثَ بِمَاءِ الذَّهَبِ؛ (24) پس فرمود:ای پسر مارد! كسی كه جدم [علی‌علیه‌السلام] را با شناخت حقش زیارت كند، خداوند با هر گام، حج و عمره پذیرفته شده برای او می‌نویسد. به خدا قسم‌ای پسر مارد! خداوند قدمی را كه در راه زیارت امیرمؤمنان‌علیه‌السلام غبار آلود شده، طعمه آتش نمی‌كند؛ پیاده باشد یا سواره.ای پسر مارد! این حدیث را با آب طلا بنویس!»
یكی از رازهای اختلاف احادیث در مقدار حج به عنوان ثواب زیارت، مقدار معرفت و شناخت ولایت و امامت است،چنان كه در حدیث فوق اشاره شده است: «عارفاً بحقّه» و دیگری اخلاص و درجة آن است، چنان كه در پاداش حسنه و انفاقات كه از دو برابر شروع تا هفتصد برابر می‌شود همین راز وجود دارد. در حدیث دیگر از امام صادق‌علیه‌السلام نقل شده است كه فرمود: «مَنْ زَارَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ‌علیه‌السلام مَاشِیاً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّةً وَ عُمْرَةً فَإِنْ رَجَعَ مَاشِیاً كَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ حَجَّتَینِ وَ عُمْرَتَینِ؛ (25) كسی كه امیرالمؤمنین‌علیه‌السلام را پیاده زیارت كند، خداوند برای او در برابر هر گام یك حج و عمره می‌نویسد، پس اگر پیاده برگشت، برای هر گام دو حج و دو عمره می‌نویسد.»
در حدیث دیگر از امام صادق‌علیه‌السلام آمده است كه: «زِیارَةُ أَبِی عَلِی‌علیه‌السلام تَعْدِلُ حَجَّتَینِ وَ عُمْرَتَینِ؛ (26) زیارت پدرم علی‌علیه‌السلام معادل دو حج و دو عمره است.»
2. گناه زدایی
در زیارت امیرالمؤمنین‌علیه‌السلام نیز گناه زدایی به عنوان یكی از آثار معرّفی شده است. پیامبر اكرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله به حسن بن علی‌علیهماالسلام فرمود: «مَنْ زَارَنِی... . أَوْ زَارَ أَبَاكَ كَانَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ أَزُورَهُ یوْمَ الْقِیامَةِ فَأُخَلِّصَهُ مِنْ ذُنُوبِهِ؛ (27) هر كسی مرا یا پدرت (علی‌علیه‌السلام) را زیارت كند، بر گردن من حق خدایی است كه من او را در روز قیامت زیارت كنم، و از گناهان پاكش نمایم.»
«احمد بن محمد بن ابی نصر» از امام رضا‌علیه‌السلام نقل نموده است كه آن حضرت فرمود: «یا ابْنَ أَبِی نَصْرٍ أَینَ مَا كُنْتَ فَاحْضُرْ یوْمَ الْغَدِیرِ عِنْدَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ‌علیه‌السلام فَإِنَّ اللَّهَ یغْفِرُ لِكُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ ذُنُوبَ سِتِّینَ سَنَةً وَ یعْتِقُ مِنَ النَّارِ ضِعْفَ مَا أَعْتَقَ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَیلَةِ الْقَدْرِ وَ لَیلَةِ الْفِطْرِ وَ الدِّرْهَمُ فِیهِ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ لِإِخْوَانِكَ الْعَارِفِینَ فَأَفْضِلْ عَلَى إِخْوَانِكَ فِی هَذَا الْیوْمِ وَ سُرَّ فِیهِ كُلَّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَة...؛ (28) ای پسر ابی‌نصر! هر جا بودی، روز [عید] غدیر نزد [قبر] امیر مؤمنان‌علیه‌السلام حاضر شو! به راستی خداوند برای هر زن و مرد مؤمن، و یا مسلمان، گناه شصت ساله را می‌بخشد و از آتش جهنم دو برابر آنچه كه در ماه رمضان و شب قدر، و شب [عید] فطر آزاد می‌كند، آزاد می‌نماید، و یك درهم در آن روز [انفاق كردن] به برادران عارف [شیعه] برابر با هزار درهم است، پس در این روز بر برادرانت تفضّل کرده و هر زن و مرد مؤمنی را شاد كن.»
3. برآورده شدن حاجات
از آثار و بركات دیگر زیارت امیر مؤمنان‌علیه‌السلام، مستجاب شدن دعاها و برآورده شدن حاجات است. در این زمینه روایاتی وارد شده است، از جمله امام صادق‌علیه‌السلام به «صفوان» فرمود: «یا صَفْوَانُ تَعَاهَدْ هَذِهِ الزِّیارَةَ (29) وَ ادْعُ بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ زُرْهُمَا بِهَذِهِ الزِّیارَةِ فَإِنِّی ضَامِنٌ عَلَى اللَّهِ لِكُلِّ مَنْ زَارَهُمَا بِهَذِهِ الزِّیارَةِ وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ مِنْ قُرْبٍ أَوْ بُعْدٍ أَنَّ زِیارَتَهُ مَقْبُولَةٌ وَ أَنَّ سَعْیهُ مَشْكُورٌ وَ سَلَامَهُ وَاصِلٌ غَیرُ مَحْجُوبٍ وَ حَاجَتَهُ مَقْضِیةٌ مِنَ اللَّهِ بَالِغاً مَا بَلَغَتْ وَ أَنَّ اللَّهَ یجِیبُه؛ (30) ای صفوان! بر این زیارت مداومت كن و این دعا را بخوان، و آن دو (امیر مؤمنان و حسین‌علیهماالسلام) را به این زیارت، زیارت كن! به راستی من ضامنم نزد خدا برای هر كسی كه آن دو را به این كیفیت زیارت كند، و این دعا را بخواند، از دور یا نزدیك، زیارتش قبول و تلاشش پذیرفته شود و سلامش بدون حجاب برسد، و حاجتش از طرف خدا، هر چه زیاد باشد، برآورده شود، و خداوند جواب او را می‌دهد.»
4. پاداشهای گوناگون و فراوان
در برخی احادیث به مجموعه‌ای از آثار و بركات اشاره شده است كه بیان آنها در یك جا صفای خاصی دارد، تا اینكه تقطیع شود و هر پاداشی جداگانه بیان گردد.
«شیخ طوسی» با اسنادش از امام صادق‌علیه‌السلام نقل كرده است كه آن حضرت فرمود: «مَنْ زَارَ قَبْرَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ‌علیه‌السلام عَارِفاً بِحَقِّهِ غَیرَ مُتَجَبِّرٍ وَ لَا مُتَكَبِّرٍ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَجْرَ مِائَةِ أَلْفِ شَهِیدٍ وَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ بُعِثَ مِنَ الْآمِنِینَ وَ هُوِّنَ عَلَیهِ الْحِسَابُ وَ اسْتَقْبَلَتْهُ الْمَلَائِكَةُ فَإِذَا انْصَرَفَ شَیعَتْهُ إِلَى مَنْزِلِهِ فَإِنْ مَرِضَ عَادُوهُ وَ إِنْ مَاتَ شَیعُوهُ بِالِاسْتِغْفَارِ إِلَى قَبْرِهِ؛ (31) كسی كه قبر امیرمؤمنان‌علیه‌السلام را با آگاهی به حقش و بدون ستمگری و تكبر زیارت كند، خداوند پاداش صد هزار شهید را به او می‌دهد و گناهان گذشته و آینده او را می‌بخشد و [در روز قیامت] در امنیت محشور می‌شود و حسابرسی او آسان است و ملائكه از او استقبال می‌كنند. وقتی به منزلش برمی‌گردد، او را مشایعت و همراهی می‌كنند، سپس اگر بیمار شود، عیادتش می‌كنند، و اگر از دنیا برود، با استغفار او را تا قبر همراهی می‌كنند.»
«صفوان جمال» می‌گوید: همراه امام صادق‌علیه‌السلام به سمت كوفه می‌رفتیم، حضرت فرمود: توقف كن «فَهَذَا قَبْرُ جَدِّی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ‌علیه‌السلام فَأَنَخْتُهَا ثُمَّ نَزَلَ فَاغْتَسَلَ وَ غَیرَ ثَوْبَهُ وَ تَحَفَّى وَ قَالَ لِی افْعَلْ كَمَا أَفْعَلُ ثُمَّ أَخَذَ نَحْوَ الذَّكَوَاتِ ثُمَّ قَالَ لِی قَصِّرْ خُطَاكَ وَ أَلْقِ ذَقَنَكَ إِلَى الْأَرْضِ یكْتَبُ لَكَ بِكُلِّ خُطْوَةٍ مِائَةُ أَلْفِ حَسَنَةٍ وَ تُمْحَى عَنْكَ مِائَةُ أَلْفِ سَیئَةٍ وَ تُرْفَعُ لَكَ مِائَةُ أَلْفِ دَرَجَةٍ وَ تُقْضَى لَكَ مِائَةُ أَلْفِ حَاجَةٍ وَ یكْتَبُ لَكَ ثَوَابُ كُلِّ صِدِّیقٍ وَ شَهِیدٍ مَاتَ أَوْ قُتِلَ ثُمَّ مَشَى وَ مَشَیتُ؛ (32) پس این قبر جدّم امیرمؤمنان‌علیه‌السلام است، من شتر را خوابانیدم و به زیر آمدند و غسل کردند و جامۀ خود را تغییر دادند و فرمودند آنچه من میکنم تو هم بکن و بعد از آن به جانب تلهای نجف روانه شدند و فرمودند: گامهایت را كوتاه بردار، و شانه‌ها را پایین بیانداز! به راستی برای هر گامی كه برمی‌داری، صد هزار حسنه برای تو نوشته می‌شود، و صد هزار گناهت محو می‌گردد، و درجه‌ات صد هزار مرتبه بالا می‌رود و صد هزار حاجتت برآورده شده و ثواب تمام صدیقین و شهدا برایت نوشته می‌شود. سپس امام‌علیه‌السلام راه رفت و من را رفتم.»
«ثُمَّ قَامَ فَصَلَّى عِنْدَ الرَّأْسِ رَكَعَاتٍ وَ قَالَ یا صَفْوَانُ مَنْ زَارَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ‌علیه‌السلام بِهَذِهِ الزِّیارَةِ وَ صَلَّى بِهَذِهِ الصَّلَاةِ رَجَعَ إِلَى أَهْلِهِ مَغْفُوراً ذَنْبُهُ مَشْكُوراً سَعْیهُ وَ یكْتَبُ لَهُ ثَوَابُ كُلِّ مَنْ زَارَهُ مِنَ الْمَلَائِكَةِ قُلْتُ ثَوَابُ كُلِّ مَنْ یزُورُهُ مِنَ الْمَلَائِكَةِ قَالَ یزُورُهُ فِی كُلِّ لَیلَةٍ سَبْعُونَ قَبِیلَةً قُلْتُ كَمِ الْقَبِیلَةُ قَالَ مِائَةُ أَلْف؛ (33) و آنگاه حضرت ایستاد و چند ركعت نماز بالای سر (امیرمؤمنان) خواند! و فرمود:ای صفوان! كسی كه امیرمؤمنان‌علیه‌السلام را با این زیارتنامه زیارت كند و این نماز را انجام دهد، به سوی اهلش برمی‌گردد، در حالی كه گناهش بخشیده و تلاشش پذیرفته شده و ثواب زیارت تمامی ملائك كه او را زیارت كرده‌اند، برای او نوشته می‌شود. گفتم ثواب هر کسی از ملائکه که او را زیارت کند؟ فرمود: در هر شب هفتاد قبیله (از ملك) او را زیارت می‌كنند. عرض كردم: قبیله چه مقدار است؟ فرمود: صد هزار»
به راستی اگر یك قلم از قلمهای پاداش فوق بر زیارت امیرمؤمنان‌علیه‌السلام مترتب باشد، جا دارد كه انسان سر از پا نشناخته، به زیارت بشتابد، و حقا ترك زیارت آن حضرت ـ با تمكّن و قدرت ـ جفایی بر خویش است. و جا دارد كه حضرت صادق‌علیه‌السلام بفرماید: «مَنْ تَرَكَ زِیارَتَ اَمِیرِالْمُؤمِنِینَ‌علیه‌السلام لَمْ ینْظُرِ اللهُ اِلَیهِ؛ كسی كه با تمكن و قدرت زیارت امیرالمؤمنین‌علیه‌السلام را ترك كند، خداوند به او نظر رحمت نمی‌كند.»
ادامه دارد... .
پی‌نوشـــــــــــــت‌ها:
(1). كامل الزیارات، ابن قولویه جرحانی، دارالفكر، بیروت، ج 1، باب 1، ح 1؛ وسائل الشیعة، ج 14، ص330، باب 2، ح 19.
(2). بحار الانوار، علامه مجلسی، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1403 ق، ج100، ص142، ح 24 ـ 22.
(3). تلخیص الجبیر، ابن حجر عسقلانی، دار معرفة، بیروت، 1384 ق، ج 2، ص 266، ش 1075.
(4). تحفه، الاحوذی، محمد عبد الرحمن مبارك كفوری، دار احیاء التراث، بیروت، ج 1، ص331.
(5). بحار الانوار، ج 100، ص 139، ح 2.
(6). سنن دار قطنی، علی بن عمر الدار قطنی، دار الفكر، بیروت، 1414 ق، ج 2، ص 217، ش2669.
(7). المعجم الكبیر، سلیمان طبرانی، دار احیاء التراث، بیروت، دوم، 1397 ق، ج 12، ص 225، ش 13149.
(8). كامل الزیارات، ج 13، باب 2، ح 11.
(9). شعب الایمان، ج 3، ص 490، ش 4158، و كنز العمال، ج 12، ص 272، ش 35007.
(10). الغدیر، علامه امینی، بنیاد بعثت، تهران، 1369ش، ج 5، ص 108، ح 22.
(11). الكافی، کلینی، انتشارات اسلامیه، تهران، چاپ دوم، 1362 ش، ج 4، ص 579، ح 2.
(12). میزان الاعتدال، ج 4، ص 265، ش 9095، و موسوعه، ج 4، ص 88، و ج 1، ص 49.
(13). شعب الایمان، ج 3، ص 490، ش 4158، و موسوعه، ج 4، ص 88.
(14). الكافی، كلینی، ج 4، ص 548، ح 4، ترجمه آن گذشت.
(15). تفسیر ابن كثیر، دارالکتب العلمیه، بیروت، 1419 ق، ج 1، ص 773.
(16). كامل الزیارات، ص 156، باب 64، ح1.
(17). تهذیب الاحكام، شیخ طوسی، دارالكتب الاسلامیه، تهران، 1365 ش، چاپ چهارم، ج 6، ص 107، ح5.
(18). همان.
(19). كنز العمال، ج 5، ص 135، ش 12370.
(20). كافی، ج 4، ص 585.
(21). همان، ص 548.
(22). خصال؛ شیخ صدوق، النشر الاسلامی، قم، 1403ق، ج 2، ص 616.
(23). وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، نشر آل البیت، قم، 1409 ق، چاپ اول، ج 14، ص379، ح 1.
(24). همان، ج14، ص 376، باب مزار، ح 3؛ و بحار الانوار، ج100، ص 260، ح 10.
(25). تهذیب الاحكام، ج 6، ص 20، ح 3، و وسائل الشیعه، ج 14، ص 380، باب فرار، ح 1، و بحار الانوار، ج 100، ص 260، ح 11.
(26). تهذیب الاحكام، ج 6، ص 21، و وسائل الشیعه، ج 14، ص 381، باب 25 فرار، ح 1، و بحار الانوار، ج 100، ص 260، ح 11.
(27). بحار الانوار، ج 100، ص 259، ح 6، و الكامل، ابن اثیر، ص 39، باب 10، ح 3، و موسوعه، ج 2، ص 40.
(28). تهذیب الاحكام، ج 6، ص 24، ح 9، و وسائل الشیعه، ج 14، ص 388، باب 28 فرار، ح 1، و بحار الانوار، ج 100، ص 358، ح 3، وص 359، ح 3 و 4، و موسوعه، ج 2، ص 53 ـ 52.
(29). المزار الكبیر، محمد بن جعفر المشهدی، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، ص 275.
(30). مصباح المتهجد، كفعمی، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ص 777، و بحار الانوار، ج 100، ص 305، ح 23، و موسوعه، ج 2، ص128 ـ 117.
(31). أمالی، شیخ طوسی، مكتبة الداوری، قم، ج 1، ص 218، و وسائل الشیعه، ج 14، ص 375، باب 23 فرار، ح 1، و بحار الانوار، ج 100، ص257، ح 1.
(32). متن زیارت در: مزار كبیر، مشهدی، ص320 ـ 317، و بحار الانوار، ج 100، ص279، ح 15.
(33). المزار الكبیر، مشهدی، ص 217، بحار الانوار، ج 100، ص 279، ح 15، و وسائل الشیعه، ج14، ص 392، باب 29 فرار،ح 7.
روانشناسی کودک از روی نقاشی 
ريشه تمامى گناهان چيست؟ 
پیشنهادهایی برای برخورد مناسب با همسر
افول قلمرو تحت اشغال داعش در سوریه و عراق/کاهش شدید منابع مالی
آرم لشکر فاطمیون
شعر مهدوی
چرا چربی های بدن آب نمی شوند؟